Жаныш Төлөгөнов, АКШдагы мекендеш: «ДОКУМЕНТИМДИ 8 ЖЫЛДА АРАҢ АЛДЫМ»
Жакындан эле тааныган адамдарыңдын илгери үмүт менен чет өлкөгө кетип, кайра үмүт-тилегин таш каап кайтып келгендерин көрүп зээниң кейийт. Аман- эсен кайтып келгендин өзү жеңиш дечи, бирок андай болбой калган учурлар да аз эмес. Бүгүн мигранттардын тагдыры туурасында алыскы АКШнын Нью-Йорк шаарында 14 жылдан бери эмгектенип келаткан Жаныш Төлөгөнов айтып берет. Жаныш мырза менен интернет аркылуу байланышып, төмөндөгүдөй баян уктук.
«КЕЛГЕНИМЕ БИР ЖЫЛ БОЛДУ ДЕП АЛДАГАМ»
– Биринчи жолу мен Америкага 1997-жылы келгем. Бишкектен чыгарда ТИМге чалып, Америкадагы белгилүү журналист Азамат Алтайдын телефон номерин алгам. Аным жакшы болуптур, аэропорттон түшкөндө эле эмне кыларымды билбей калдым. Тил жаатында алган билимим ал жакта эч нерсеге жарабады. Багыма бир таксист табылып, анын жардамы менен Азамат Алтайга чалдым. Телефонду алып, “аа, келдиңби, Бруклин деген районго барсаң, ошол жактан туугандарыңды табасың. Анда орус тилдүүлөр көп” деп койду. Баягы таксист мени керектүү жерге жеткирип, батир да таап берди. Ошентип, үч ай араң чыдадым. Үч айдан кийин Кыргызстанга келе бергем.
Спорт мектепти аяктагандыктан, бул жаатта активдүү элем. Күрөш боюнча спорттун чебери болууга жетишип, машыктыруучу болуп иштеп жүрдүм. Кийин өспүрүмдөр арасында күрөш боюнча Эл аралык мелдеш Американын Нью-Йорк шаарында өтмөй болуп, балдардын машыктыруучусу катарында келдим да, ошол бойдон калып калдым. Үч айдан кийин визамдын мөөнөтү аяктап, документсиз калдым десем болот. Ошондогу кыйынчылыктар эстен кетпейт. Үч ай өткүчө жумуш да таба элек элем. Ал кезде жумушсуздук азыркыдай күчүндө эмес болгону менен, документиң болбогон соң сени менен эч ким сүйлөшкүсү келбейт. “Америкага келгениме үч ай болду” десең, таптакыр эле карабайт. Акыры “келгениме бир жыл болду” деп алдап, зер буюмдарын жасаган чакан ишканага зергер болуп ишке орноштум. Бул ишти бат эле өздөштүрүп кеттим. Кудайга шүгүр, азыркы күнгө чейин ушул тармакта эмгектенем. Алгач жөнөкөй кызматкер болуп ишке орношсом, азыр "Graff Diamonds" деп аталган бул зергердик компаниянын коопсуздук кызматынын башчысымын. Кыйынчылыктардын артында жакшылыктардын да барын жашырып болбос. Анткен менен документимди АКШга келгениме 8 жыл болгондо гана колго алдым. Керектүү документтерди топтоп адвокатка тапшырганымда эле 5 жылдан кем эмес убакыт күтөрүмдү айткан.
«КЕМПИРДИ КӨТӨРҮП БАККАН КЫЗ»
– АКШга жылына Кыргызстандан 500дөн 1000ге чейин улан-кыздар келишсе, алардын көбү кайра мекенге кайтышат. Бирок калып калууну каалагандар да жок эмес. Бул жактагы кыргыздардын көбү кара жумушта иштегендер. Балдар курулушта, айдоочу болуп иштешсе, кыздарыбыз сатуучудан тартып балдарды жана кары-картаңдарды багуучу, үй жыйноочу болуп орношушат. Акча табуу деген оңой эмес да. Өткөндө бир кызыбыз белин кокустатып алыптыр. Эмне болгонун сурасам, бир кемпирди карап, аны көтөрчү экен, көрсө. Ооруканалап жүрүп араң айыкты. Өзү кипкичинекей кыз.
«БИР СТУДЕНТ ТОККО УРУНУП КАЗА БОЛГОН»
– «Чет өлкөдө жашоо жыргал» деген нерсеге ишенип алуунун кереги жок. Баары бир бөтөн эл, бөтөн жер. Алгач кыйынчылыктар баштан өтпөй койбойт. Азыр мурдагыдай эмес, бул жакта кыргыздар көп эле, бирок өздөрү тыңып алгандан кийин бирөөгө жардам берүүгө көңүл кош болуп калышат. Башкасын коё туралы, кыргыз кыргызды көргөндө качат. Анан кимге ишенебиз? Кырсык адамды тандап келбейт эмеспи, бул жакта кырсыкка учурап калган жердештерибиз да жок эмес. Бир-эки мисал келтире кеткеним туура болор.
Былтыр эле эки студент жумуш учурунда токко урунуп, бирөө каза болуп калды. Дагы бир 40 жаштан ашып калган байке алыс жолго жүк ташуучу машина айдачу. Ал дагы кырсыктап каза болду. Жубайы, 2 баласы кала беришти. Сөөгүн да ушул жактагы эле бейитке коюшту. Эми айта берсе мындайлар четтен чыгат.
«БАШКА УЛУТТУН ЖИГИТТЕРИ МЕНЕН ЖАШАП АЛЫШАТ»
– Америкага келген жаштарыбыз эң алгач эле эркиндиктин даамын татышат. Кыргызстанда ушунчалык эркин жүрдүм дегендер да боштондук деген башкача экенин бул жактан билишет. Эрки бош жаштарыбыз бул нерсеге туруштук бере алышпай, туура эмес жолго түшүп кетишүүдө. Айрым кыздарыбыз башка улуттун жигиттери менен жашап алышат. Биротоло жашап кетишсе да жакшы го, муну мен жөн гана турмушту бузуу деп айтат элем. Бир канча убакыттан кийин экөө эки башка жолго түшүшөт. Андай кызды кыргыздын жигиттери жактырышпасын билишсе керек. Албетте, түз жүрүп, жолунан адашпаган кыздар-балдарыбыз деле толтура. Жакшы иште иштеп, жакшы жүргөндөр деле бар. Бирок тилди жакшы билбеген адам бул жакта жашап кете албайт.
«БИР БӨЛМӨЛҮҮ ЭСКИ БАТИРГЕ АЙЫНА 1700 ДОЛЛАР ТӨЛӨНӨТ»
– Американын Чикаго штатына келгендердин көпчүлүгү таксист болуп иштешет. Таксисттердин саны боюнча биринчи орунда индустар, анан пакистандыктар, андан кийин эле кыргыздар турушат экен. Филадельфия менен Огайо штатындагылар көбүнчө курулушта эмгектенишет. Ал эми мен жашаган Нью-Йоркто кыргыздар жөндөмүнө жана талантына жараша ар түрдүү жумуштарда иштеп келишет. Бирок мында башка штаттарга салыштырмалуу жашоо кымбат. Мисалы, эң эле жөнөкөй району Бруклинде бир бөлмөлүү эски батирге
800 доллар төлөшсө, Манхэттенде 1200дөн 1700гө (79 050 сом) чейин сарпташат. Тамак-ашы да кымбат, башкасын коюп нанды эле айтканда, Бишкекте бир нан 12 сом болсо, бизде 1,5 доллар. Башкача айтканда, 70 сом турат. Чыгыш ашканасына кирип бир порция лагман жесең, 8 доллар (372 сом) коротосуң.
Кыскасы, урматтуу окурман, мекенди таштап алыска аттанып жатып, кыялдан тышкаркы чыныгы жашоонун бар экендигин унутпасаңыз деген эле ой. Чет өлкөдө жашоонун жыргалынан кууралы көп.
Чолпон Сүйүнбаева
koom@super.kg
"Супер-Инфо" гезитинин материалдары жеке колдонууда гана уруксат.
Жалпыга таратуу "Супер-Инфо" гезитинин редакциясынын жазуу түрүндөгү уруксаты менен гана болушу мүмкүн.
Комментарийлер (46)
Interviewuzda kirgyz kizdarin jamandaw mn
Bawtap owol mn buturuptursuzgo, ozunuzdun
Turmuwunuzdu ele jazbayt beleniz, ar bir Adam
Ozu kaalgan day jawawka akisi bar, ananda
Bew kol birdey emes bul jaktagi kirgiz kizdarin
Baary ele Anday emes, emi AKWdagi kizdar ele kaldi ele owentip Jaman attuu bolbogon,
Dayim ele kizdar jazilatta! Jakwi kizdardi bir pasta Jaman attuu kiliptirsiz! Allah korup turat kizdida balanida kayakta kanday jurgonun
Кыргызстанда деле жашоо кыйын алганын 5000сом, басып турганын жетпейт, баары ченемду. мисалы батир кымбат, тамак аш деле маяанага жараша, ашып кеткен жери жок. Байлар байыгандан байып эле баратат, кедейлер кедей болуп эле кетип баратат. Америкада 1,5 доллар болсо, алардын экономикасы жакшы онукон ошого жараша айлык акынын жакшы толойт, ар бир адам бат эле жетип калбай байлыка, коп кыйынчылыкты баштан откозуп жетет, ошол учун адам. Жардан учабы учпайбы ар бир адамдын оз эрки.
орустар айткандай счастья в руках деп айтылайт ансыгандай, ар бир адамдын бактысы оз колунда. олсо тирилсе ар бир адамдын мандайына жазылаганы. Кыргызстанда коп акча таап уй алгыдай маяана барбы ? мен ойлойм жер шыпырып иштеп келсе деле болот, анын эч кыйынчылыгы жок
Бизнесмен, Ырчылар деле коп кыйынчылыктарды башынан откозгон, мисалы ырчылар, тамагы айрылгыча ырдап акча табышат, а калгандарынын уну жетпесе, башка жумуштарда иштешета. Алма быш озума туш деп журо бергиле анда, чет мамлекет жаман болсо.
ал жерде баары кымбатынын себеби, аларда айлык маяна жакшы. жана жергиликтуу жашоочуларга кымбат эмес, просто Кыргызстандан баргандар долларды сомго эсептеп коруп кымбат делинип атпайбы.... мисалы бизде нанды 12сом арзан деп атпайбызбы, а аларда 1,5доллар деп барабар эле, алардын жашоосу экономикасы башка
Менин досум да эмгектенет ал жакта
Бири бирин гошун же дегенден болосунар да!!!Антип бири бирин к....н чукугандан кору жакшы маектешсенер !Биз иштеген жерде баары КЫРГЫЗ ынтымактуу эле го Колдон да бар Оштон да Талас Чуй Баткен Нарын кыскасы бир туугандай мамиле кылышат бири бирине! Молодцы Кыргыздар эч качан башынарды ылдый каратпай тик жургуло биз кылымлардан келген Калкпызушуну унутпагыла Рахмат Bekbolot999@mail.ru ))))))))
bekkeldi, Ai Azamat Oshtun jigiti okshoisun... Tuugandardyn suilogonun sagyndym da ))))
Америкада Нан 70 сом болсо, Кыргызстага эле келбейсинби наалыбай! 5000 сом айлык алып 12 сомго нан жеп, а так бул жердеги кыргыз кыздар сонун эле журушот, биздин балдардан 100 эсе тын, акылдуу, ыймандуу, мен жашаган штаттагы кыздар эн жакшы деген универлерде билим алуушуда, балдар менен журмок турсун эс алганга убакыттары жок! Кыздарга асылбагылачы сураныч!
Саламатсыздарбы!! Мен АКШда, тактап айтканда Нью Йорк шаарында алты жылдан бери жашайм, кудай буюруп грин карта утуп алып келген элем. Албетте жаны келгенде грин картам бар болуп туруп кыйналган элем анан акырындык менен баары ордуна келди. Жаныш байкени мен тааныйм, АКШдагы кыргыздар сыйлаган байкелердин бири бирок бул интервьюсунда коп туурамес несрелерди айтыптыр, эн жаманы кыргызстанды жамандаганы болуптур АКШны айтпай эле койоюн. Мен тескерисинче ушул жакта окуп иштеп жаткан учун жаштарыбыз
менен сыймыктанат элем, албетте жаштардын туурамес жактары да бар бирок туура жактары коп деп эсептейм.Анан да айта кетчу нерсе, ЭН КЫЙЫН Кыргызстандан кетиш эмес ЭН КЫЙЫН кеткенден кийин кайра кыргызстанга кайтып барыш. Биздин келечеги кен акылдуу жаштарыбыз ушу америкага келип сапаттуу билим алып орусча айтканда жизненный опыт чогултуп анан ошол алган билимин кайра оз жерибизге барып олкобуздун онугушуно жумшаса эн сонун болот эле, мен кудай буюрса так ушундай кылайын деген оюм бар.
Ал эми кыздар жонундо болсо, биздин кыргыз кыздар каякьа болбосун эн сулуу назик ыймандуу кыздар, журуш турушу болсо америкада болобу африкада болобу ата-энесинин тарбиясына жараша болот деп эсептейм.
Дагы бир айта кетчу нерсе Жаныш байке башкале суротунузду койсонуз болмок экен, а то коопсуздук кызматтын башчысынын суротуно окшобой калыптыр :))))))
Суперинфо сиздерден сураныч мигрантардын жакшы жактарын эле жазгылачы. Ар санда эле кыргыздын жаман жактарын жазаберсенер ан сезими томон, жакыр кыйналган элге окшоп калат экенсин. Кудайга шугур жакшы эле иштеп журобуз,корутам башкалар деле жакшы иштеп журушот.Шугур канчалаган адамдар уйлорду салышты машиналарды алышты курсактары ток жакшы эле журушот. Сиздерден сураныч жакшы жактарын жазгылачы башкаларга улгу болсун!
Emil., jakshy jaktaryn jazsa eldin baary ele Kyrgyzstandy tashtap ketet bolush kerek, al jerde jakshy eken dep.
Birok dostor 4et jerde jyrgal jawoo jok. anan birdeke bolso kyrgyz kyzdar dep ele kalywty anda baldar4y? kyiyn ekensiner eje karywdawtarynardy e4 jaka jonotpoi uido ele jakwylap baga berbeisinerbi??? kyzdar emne zerikkeninen 4et jerde juruwobu???
Emil, мигрантар жыргап жүрот деп Суперинфо жазса, аны окуган миллион кыргыз мен деле жыргабаймбы, бул жерде эмне темселеп жүром деп кетсе, барчу жерине барып, коргүлүктү корүп, кул болуп, кордук корүп кайра келсе анан Суперинфонун ташын талкан кылса, кой андан коро ачуу чындыкты эле жазсын. Ар ким маңдайына эмне жазса ошону корот.
