ЖОЛ ЭРЕЖЕСИНДЕГИ ӨЗГӨРҮҮЛӨРДӨН КАБАРЫҢЫЗ БАРБЫ?

Жол кырсыктарын азайтуу максатында Кыргыз Республикасынын «Жол кыймылы боюнча эрежелерине» Өкмөттүн 2009-жылдын 3-мартындагы Токтомунун негизинде өзгөрүүлөр жана толуктоолор киргизилген. Айдоочу окурмандарыбыздын суроолору боюнча ал эрежелерди кыскартып берүүнү чечтик. Бул эрежелер үстүбүздөгү жылдын 1-июнунан баштап ишке кирет.

Өзгөргөн жол эрежеси боюнча айдоочулар штаттан тышкаркы ми­лиция кызматкерлерине жана дру­жи­начыларга сөзсүз түрдө токтоп, тек­шерүүгө документтерин берүүсү шарт эмес (“Жол кыймылы боюнча эрежелердин” 2.1.1- пункту).

Арзыбаган материалдык зыян кел­тирген жол кырсыгы бол­гон учурда чыгым төлөп берүү боюнча айдоочулар өз ара сүйлөшүп алууга болот. Бирок жол кырсыгы сөзсүз түрдө каттоодон өтүшү керек (2.7-9.3).

“Айдоочуга тыюу салынат” пунк­туна да толуктоолор кир­гизилген. Ай­доочуларга тө­мөнкү учурларда тыюу салынат:
– МАИ кызматынын машина­ла­рынын коштоосу жок туруп башаламан колоннада жарык күйгүзүп, авариялык жарыкты, жарык берүүчү приборлорду жандырып, сигналды кечке жаңыртып жүрүүгө;
– Жол кырсыгы болгон соң тиеше­лүү текшерүү бүткөнчө ал­коголдук ичимдиктерди ичүүгө, баңгизаттарын жана адамдын пси­хикасына таасирин тийгизүүчү заттарды колдонууга;
– Эмгек жана өргүү тартибин бу­зуу менен унааларды айдоого тыюу салынат. Эл аралык ташууларда бул маселе боюнча бекитилген эл аралык келишимдерди сактоо керек;
– Рулда баратканда атайын кол­донууга ылайыкталган техникалык жабдыгы жок туруп уюлдук теле­фон­ду колдонууга;
– Токтоп турган машинанын жол кыймылы жүрүп жаткан жактагы эшиктерин ачык таштаганга.

Кызыл жана көк түстө маяк берилип, колонна менен жүрүп ба­раткан машиналардан озуп өтүүгө болбойт ( 3.3, 11.5).

Жаркырак, сары, кызгылт-са­ры түстөгү маяктарды оор жүк, бат жарылуучу, бат күйүп кетүүчү, ра­диоактивдүү, уулуу заттарды та­шуучу унааларды коштоп жүрүүчү транс­порттор гана колдоно алышат. Анда да Ички иш­тер бөлүмдөрүнүн уруксаты менен.

Жүргүнчүлөрдүн милдетте­рине да толуктоолор киргизилди. Жүр­гүнчүлөргө төмөнкү учур­лар­да тыюу салынат (5.3-пункт):
– Караңгыда милиция кыз­мат­кери унааны токтоткон учурда машина­дан түшүп, анын кыймыл-аракетине каршы чыгып, жумушуна тоскоол кылууга;
– Автоунаада коопсуздук курун такпай коюуга;
– Мототранспортто тиешелүү баш кийимсиз жүрүүгө.

Балдарды автоунаада алып ба­ратып аларды түшүрүүдө жана салууда жарык берүүчү авариялык сигнал күйүп турушу керек (7.1).

Белгиленген үч чийини бар эки тараптуу жолдо айдоочуга машина айдап баратып сол та­раптагы акыркы чийинге же сол та­раптан берки четке чыгууга тыюу салынат (9.3).

Эки тараптуу жолду бөлүп туруучу сызыкча же атайын белгилер жок учурда айдоочу кый­мылдуу жолдун ортосундагы тос­коол­дукту оң жагынан айланып өтүүсү керек.

Көчөлөрдөгү коопсуздук арал­ча­ларына иш үстүндөгү ИИБ жа­на атайын кызматтардын кыз­маткерлеринин машиналарынан баш­ка автоунааларды токтотууга тыюу салынат.

Автоунааларды көчөлөргө ток­тотуу эрежелери бузулган учурда ток­тотулган машинанын ээси жок болсо, унаа атайын кара­жаттарды колдонуу аркылуу эва­куа­цияланат.

Көчөлөрдүн кесилишинен сол­го бурулууда кесилиштин борбору унаанын сол жагында калыш ке­рек (13.3.).

Жолдо эки жана андан көп чи­йин болсо, бетме-бет келе жаткан ав­тоу­наалардын бир ба­гытка бир учурда бурулуусуна уруксат берилет (13.4).

Түрдүү белгилери бар ке­си­лишке бир учурда келген унаа­лардын ичинен биринчи бурула турган айдоочу кал­гандарына жарык сигналын берип, бурула тургандыгын билдирүүсү керек (13.10).

Эл жашаган аймакта авто­унаа­нын ылдамдыгы 10 чакырым/сааттан (мурда 20 чакырым/саат болчу) аш­пашы керек ( 17.2).

Күндүз эл жашабаган ай­мак­тарда айдоочулар авто­унаа­нын жакынкы жарыгын жан­ды­рып айдоосу керек (19.10).

Айдаганды үйрөтүү үчүн пай­да­ланылган машиналарда тор­моздун, кошуунун (сцепление) пе­далдары инструктор отуруучу орунга да дубликатталып жасалышы керек. Ошондой эле арт жакты көрсөтүүчү күзгү сөзсүз болушу зарыл.

Айдаганды үйрөнүп жат­кан­дар окутуучу мекеменин унаалары менен уруксат берилген аймакта гана жүрө алышат (21.7).

Буйрук берүүчү жол бел­ги­лерине түшүнүк берилди.

Өзгөрүүлөрдүн катарында жа­ңы жол белгиси киргизилди. Ал “жасалма өңгүл-дөңгүл” деп аталат. Бул белги айрым аймактарда автоунаалардын ылдамдыгын ата­йын азайтуу мак­сатын көздөйт. Ант­кени ал мектеп, бала бакчалардын ай­ла­на­сындагы көчөлөргө коюлат.

Автоунааларды эксплуа­та­ция­лоого төмөнкү өзгөрүүлөр кир­ги­зилди:
– Сары жана кызгылт-сары өңдөгү жаркырактар көлөмү чоң, оор сал­мактуу, уулуу, радиоактивдүү, бат кү­йүп кетүүчү заттарды ташуучу, жол оң­доочу унааларга гана коюлат.
– Автоунаага жаркырак маяк ор­нотуу уруксаты ИИМ тарабынан берилет. Ошондой эле бул уруксат унаанын каттоо документтерине тир­келиши керек.
– Атайын сигнал, жарык маяктары орнотулган автоунааны колдонууга берүү КРнын Өкмөтү тарабынан аныкталган тартипке ылайык жүр­гүзүлөт.

– Атайын кызматтардын автоу­наа­сына оперативдик номерлерди тагуу ИИМ тарабынан аныкталат.
– Автоунаага ар кандай жар­на­маларды, сүрөттөрдү, жазууларды, белгилерди чаптоо жана унаанын за­воддон чыккан өңүн өзгөртүү үчүн МАИден уруксат алуу керек.
– Автоунааларга туманга каршы фараларды экиден ашык орнотууга тыюу салынат.
– Жалпы эл колдонуучу автоу­нааларды аскердик өңгө (камуфляж) сырдоого тыюу салынат.
– Жолдорго, көчөлөрдүн ке­си­лиш­терине, темир жол өткөөлдөрүнө жол кырсыктарын, эреже бузууларды тартып калуу үчүн видео жана фото тартуучу каражаттар орнотулушу мүмкүн.
– Айдоочу мас абалында кармалган учурда анын абалын расмий түрдө далилдөө үчүн тиешелүү аппараттар колдонулат.

Автоунааны колдонууда тыюу салынуучу эрежелерге да то­лук­тоолор киргизилди. Алсак:
– Автоунаанын бир сайына ар түрдүү өлчөмдөгү, үлгүдөгү, конс­трукциядагы, ар түрдүү сүрөттүү дөң­гөлөктөрдү орнотууга болбойт.
– Картериндеги вентиляция сис­темасы бузук автоунааны айдоого болбойт.
– Автоунаанын алдыңкы жана капталындагы айнектерин караң­гы­латууга, эшиктерге жана арткы ай­нектерге күзгү каптоолорду орнотууга тыюу салынат.

Бахияна Сатылганова
koom@super.kg