Тынай Алыбаев:«ЭС-УЧУН ЖОГОТКОН КҮЙӨРМАНДАР АЗЫР ЖОК»

Кезинде «Сары-Ой», «Туулган күнүң менен, периштем!», «Арманым» деген ырлары менен популярдуу болгон «Инсан» тобун кимдер гана тааныбайт. Ошондой легендарлуу топтун солисти, учурда ырчылык менен алектенип жүргөн Тынай Алыбаев бүгүн бизде конокто.

«ОН ЖЫЛ БОКС МЕНЕН МАШЫККАМ»
– 1976-жылы 9-мартта Аламүдүн районунун Баш-Кара-Суу айылында төрөлгөм. Апам – мугалим, атам – зоотехник. Үй-бүлөдө 6 бир тууганбыз. Мен үчүнчүсүмүн. Учурда баарыбыз үйлөнүп-жайланып, өз турмушубуз менен алекпиз. Ырга болгон шыгым бала кезде эле бар болсо керек. Эсимде, кичине кезимде темирлерди ургулап, үн чыгара берчүмүн. Ал эми 6 жашымда гитарада ойногонду үйрөндүм. Окуучу куракта сабактарды жакшы окучумун, өзүм ойлойм, тынч эле жүргөн, жоош бала болсом керек деп. Бирок айрым жоруктарымды эстесем, ал кездеги жүрүм-турумум тентектикке жатып калат экен. Себеби мугалим класстан кууп чыккан күндөр болгон.
9-классты бүтүп, шаардагы училищелердин биринде ашпозчулукка окудум. Мектепте окуп жүргөндө бир топ спорттун түрү менен машыгып жүргөм, бирок эң эле жүрөгүмө жакыны бокс болду. Бокс менен 10 жылдын тегерегинде машыгып жүрүп, медаль, диплом алып, жакшы эле жыйынтык бергем. Кийинчерээк чыгармачылык менен алектенип кетип, спортту жыйыштырдым.

«БАРАБАНЧЫЛЫКТАН БАШТАЛГАН КАРЬЕРА»
– Училищедеги окуумду аяктагандан кийин музыкалык билим алыш үчүн Б.Бейшеналиева атындагы Искусство институтуна тапшырдым. Бир күнү ыр жаздыруу үчүн досум Мамыт экөөбүз филармонияга бардык. Ал жактан «Таазим» тобунун түзүүчүлөрү, устатым Марат Алыбаев жана Марат Батыркановго жолугуп калдык. Бизди ырдатып көрүп топко кабыл алышкан. Мен курамга барабанчы болуп алындым. Ошондо алгачкы жолу сахнага «Таазим» тобу менен 1994-жылы Чубак Сатаевди эскерүү кечесинде чыкканбыз. 1995-жылы устатым Марат Алыбаев каза болуп, топ жоюлуп кетти.

«ИНСАН» ТОБУНА ЭКИНЧИ ЭРГҮҮ БЕРДИК»
– «Таазимден» кийин бир топ жыл өзүмчө ырдап жүрдүм. 1998-жылы Эркин Мээрканов менен жолугуп, ал топко келүүнү сунуштап калды. «Инсан» тобу 1990-жылы түзүлүп, баштапкы курамында Эркин Мээрканов, Эмил Турусов, Аян Мамбеталиев, Нурлан Бейшекеев деген музыканттар бар болчу. Кийинчерээк Ырыскелди Осмонкулов келип, «Ала-Тоонун кыздары, ай» деп ырдап калбадыбы. Көп өтпөй мен да «Инсан» тобуна кирдим. Биздин курам «Инсанга» экинчи эргүү берип, бир топ жакшы нерселерди жасадык. Анткени 2000-жылдары жаралган «Туулган күнүң менен, периштем!» («С днем рождения, ангел!), «Сары-Ой», «Арманым» деген ырлар популярдуу болуп, «Инсан» тобунун жылдызы жанып турган учур эле.

«ЖАШ ЫРЧЫЛАР САПАТТУУ МУЗЫКАНЫ ТАНДАШСА...»
– Биз орусча ырларды көп ырдачубуз. Биздин аткаруубуздагы «Туулган күнүң менен, периштем!» ырынын алгач обону жаралып, анан сөзүн тапканбыз. Обонун Эркин Мээрканов жубайына арнап жазган. «Арманымдын» обонун да Эркин жазган. Бул тематикалык ыр. Коомдогу айрым бир терс көрүнүштөрдү биз ырдап жаштарды тарбиялабасак, аларды ким жолго салат? Азыркы жаш ырчылар жаңылык, өзгөрүү киргизишсе, эң башкысы, сан эмес, сапаттуу музыканы тандашса. Мен ушуга чейин оор, салмактуу, угуп жатканда токтоп кала турган, музыкант түшүнө турган ырларды уга элекмин.

«АЗЫРКЫ ЖАШТАР БИЗДИ ТААНЫБАЙ ДЕЛЕ КАЛЫШТЫ»
– 2000-жылдары популярдуулуктун туу чокусунда жүргөнүбүздө артыбыздан чуркап эс-учун жоготкон күйөрмандарыбыз көп болгон. Ал муун азыр бала-бакыралуу болуп, токтолуп, күйөрмандарыбыз азайып калды. «Инсан» тобу чыгармачылыкта бир топ жыл тыныгуу жасап, Алматыда иштеп жүрдүк. Ал аралыкта жаш ырчылар чыгышты, азыркы жаштардын айрымдары бизди тааныса, кээ бири тааныбай деле калышты. Эң башкысы, бизди сүйүп уккан өз угуучуларыбыз бар. Учурунда күйөрмандарыбыз таттууларынан бери көтөрүп келип, жолугушууга чакырышчу. Бирок ар бир чакырган күйөрман менен жолугушууга бара берген уят деп көпчүлүк сунуштарын четке кагып койчумун.

«ЫРЧЫЛАР ДАҢКТЫ КӨТӨРӨ БИЛИШ КЕРЕК»
– Ар бир адамга өзүнүн дөөлөтү, ырыскысы түшөт эмеспи, мына ошол даңкты көтөрө билиш керек деп ойлойм. Ойлоп көрсөм, биздин убакта «жылдыз оорусу» деген болбоптур. Азыр да айтып калам, биз «антизвездин» деген дарыдан ичип алчубуз деп. Автобустар менен гастролдо жүрсөң, ач-ток каласың, суукта көчөдө каласың, узак жолдо машинаңдын дөңгөлөгү жарылып калат. Мындай кыйынчылыктардын баары баштан өткөндөн кийин ал оору менен ооругуң деле келбейт.
Азыр жаш ырчылардын негизги маселеси да «жылдыз оорусу» болуп жатпайбы. Мындай дарт качан жоюлат? Эгер продюсер менен ырчынын ортосунда келишим иштесе гана. Бизде келишим аты болгону менен, ал көпчүлүк учурда ишке ашпай жатпайбы. Мисалы, Казакстанда келишимде бүт бардык шарттар дыкаттык менен иштелип чыгат. Ага ылайык, ырчы чектен чыкпай, өзүн татыктуу алып жүрүүгө милдеттүү. Биздин топтун балдары тарбиялуу, адамгерчиликтүү болгондуктан, үлгүлүү топ катары элдин эсинде калдык деп ойлойм. Ошон үчүн да бизди көп жаман сөздөр ээрчибейт болуш керек.

Лунара Бекиева
Адилет Бектуров
(Айрым сүрөттөр ырчынын өздүк архивинен алынды)
star@super.kg