Айбек Баратов, коомдук активист:«ЭЛГЕ ЖАКШЫ МААНАЙ ТАРТУУЛАЙЫН ДЕП ЖОЛ ЧЫРАККА БЫЙТЫКЧА ЧАПТАДЫМ»

Борбор калаада мэриянын ишмердүүлүгүнө көмөктөшүп, сындап, кээде ишембилик өткөрө калган, бирде жол сызыктарын сырдап кирген бир жаш активист жигит бар. Ал – элдин баары саясатчы болуп кеткен биздин заманда акциялары менен коомчулуктун да, бийликтин да көңүлүн социалдык көйгөйлөргө буруп, ал тургай элге жагымдуу маанай тартуулоо максатында жол чырактарга быйтыкча чаптап жиберген Айбек Баратов. Аны менен жолугуп сүйлөшүп, учурдагы иштери, келечек пландары тууралуу маек курдук.

1982-жылы 7-июлда Бишкек шаарында туулган.
2004-жылы Кыргыз-Орус Славян университетинин юридика факультетин аяктаган.
2006-жылы Лондондогу Вестминстер университетинин бизнес башкаруу факультетин бүтүргөн.
Учурда билим берүү тармагында иш алып барган «Draive2. kg» ЖЧКсынын башкаруучусу.

«ОТ МЕНЕН КӨП ОЙНОЧУМУН»
Каарманыбыз Айбек Баратов биз барганда «кийинки келгениңерде кыргызча сүйлөп берем, буюрса, курска жазылганы жатам» деп өзүнүн ыңгайсыз абалда экенин билдирип, өзү жөнүндө кеп баштады. Ал балалыгын эскерип жатып тентектиктин планын мектепке чейин эле толтуруп койгонун айтып отурду. Көрсө, колуна ширеңке тийсе от жагып, бир нерселерди күйгүзүп салганды жакшы көргөн уулунан коркуп, ата-энеси бир топко чейин анын «издегенин» катып жүрүшкөн экен.
Биздин каарман ушул күнгө чейинки эң оор күндөр деп Токмоктогу кыргыз мектепте окуган учурларын эстейт. «Менин тилим орусча чыкты. Мектепте да, үйдө да орусча сүйлөйбүз. Анан кокусунан эле шартка жараша Токмоктогу кыргыз мектепке барып калдым. Кыйналганыма карабай кыргыз тилин өздөштүрүп кеттим. Кийин кайрадан Бишкекке келип дагы орусташып алдым»,- дейт Баратов.
«Жакшы» деген баага көп татыган Айбек өзгөчө геометрия сабагын берилип окуган. Кээде мугалим чыгара албаган теңдеменин жыйынтыгын алдын ала айтып койчу. Мурда ал техника адамы болом го деп ойлоп жүргөн. «Окуучу кезимде коомдук активист болом деген ой түшүмө да кирчү эмес. Анткени мага радио, телевизордон тартып телефон, фотоаппараттарга чейин чачып, ичин ачып көргөн жакчу. Аны кайра курай албай үйдө маселе жарата берчүмүн. Жаңы эмне чыкса, ошонун ички түзүлүшүн көрүү мен үчүн кызык болор эле»,- дейт ал.

«ҮЙ-БҮЛӨДӨ БААРЫБЫЗ ЮРИСТПИЗ»
Мектепти аяктап калган баласын юрист кылууну ата-энеси чечип койгон. «Мен да макул болуп, Кыргыз-Орус Славян университетинин укук факультетине сынак тапшырып, бюджеттик негизде окууга өтүп кеттим. Үйдө баарыбыз юристпиз. Атам көп адамдар тааныган Султан Баратов болсо (ред. ЖКнын V чакырылышындагы депутаты, Бишкектин экс-мэри Нариман Түлеевдин адвокаты болгон), апам үйдүн юристи. Анткени азыр кесиби боюнча иштебейт. Үй-бүлөдө эки бир тууганбыз. Иним да биздин катарды толуктап укукчу болду»,- деп жылмаят Айбек мырза.
Студенттик күндөр шаңдуу өткөнүн айткан маектешибиз КВНден улам сахнадан түшпөй жүргөнүн кошумчалады. Ал 2004-жылы окууну аяктап эле Англияга аттанат. Алгач тил үйрөнүү ниетинде барып, кийин Лондондогу Вестминстер университетинин бизнести башкаруу факультетине магистратурага тапшырган. Дипломду алып, ошол эле шаардагы «Маркус Эванс» компаниясына ишке орношот. Төрт жылдан соң Кыргызстанга келгенде өз өлкөсүнө көбүрөөк керек экенин сезген каарманыбыз мекенинде биротоло калууну чечет.
Башка өлкөгө баргысы келген жаштарга «Өнүккөн мамлекеттерге барып, алардын жакшы жактарын өздөштүрүп, кайра келип Кыргызстанды өстүрүү үчүн иштегиле. Аларда архитектура кооз, көчөлөр жарык жана таза болгону менен, жашоо деңгээлибиз бирдей. Аларда да кылмыштуулук бар, аларда да киши өлтүрүү, зордуктоо дегендер болот. Баңгизат аларга да жетип турат. Ал эмес, Кыргызстанда орточо кирешеси бар жаран Британиядагы орто күн көргөн адамдан жогору жашайт» деген кеңешин айтып өттү.

«ТӨЛӨГӨН САЛЫГЫМ ЭМНЕГЕ КОРОТУЛГАНЫН БИЛГИМ КЕЛЕТ»
– 2008-жылы күзүндө Лондондон келгенден кийин акцияларга аралаша баштадым. Алгачкы өткөргөн акциябыз эсимде жок, бирок ийгиликтүү деп көпчүлүгүн айта алам. Мисалы, былтыркы жылы өткөргөн ишембилигибиз «Тазалык» ишканасын түнү менен уктаткан жок. Анткени биз акция өткөрө турган күнү таңкы саат үчтө алар шаардын борбордук көчөлөрүн тазалап башташты. Эртең менен чогулсак, көчөлөр таза. Ошентсе да он чакты мүшөк таштанды чогултуп, мэриянын имаратынын алдына алып келдик.
Жолдогу жөө жүргүнчүлөр өткөн «зебралар» боюнча акциябыз да мэриянын элди алдап жатканын ачыктады. Мисалы, стандарт боюнча эни 40 сантиметр болгон «зебраны» 30 сантиметр кылып сырдашат экен. Сапатсыз сырды арзан баада алып, кымбат көрсөтүшөт. Бул акция социалдык тармактарда талкууланып, 5 күндө бизге 50 миң сом чогулду. Негизи, мындай иш-чараларды өткөрүү үчүн долбоор жазып кайрылсаң, каражат жагынан жардам беребиз деген эл аралык уюмдар бар. Учурда бир долбоордун үстүндө иштеп жатабыз.
Мен салык төлөөчү катары ал акчалар эмнеге коротулуп жатканын билгим келет. Ошондуктан жаңы мэрден ачык-айкын болууну сурайт элем.

Келечектен көптү үмүттөндүргөн каарманыбыздан бир канча сурообузга жооп алдык.

– Жол чырактарга эмоцияларды чагылдырган быйтыкчаларды чаптадың эле, «уруксат албай чаптаган» деп МАИ кызматы алдырып салды. Уруксат сурап кайрылдың беле?
– Жок, сураган эмеспиз. Уруксат беришмек эмес, бул белгилүү болчу. Бизде элдин көпчүлүгүнүн кабагы бүркөө эмеспи. Ошондуктан жүргүнчүгө да, айдоочуга да жакшы маанай тартуулайлы деген ойдо гана бул иштерди аткардык.

– Автокырсыктарды сүрөткө же видеого тартып интернетке жайылтып, жол эрежесин бузган МАИчилерди да жарыялап келесиң. Бул аракеттериң жемишин берип, МАИ кызматы күнөөлүүнү таап жазалаган учурлар болдубу?
– Айрым учурларда айыпкерди табышат, бирок дайыма эле эмес. Жол эрежесин бузган учурларды видеого тартып интернетке жайылткан балдар көп. Биз алдыда ушундай видеолорду жайгаштыруу үчүн атайын сайт даярдап жатабыз. Андагы коюлган роликтерди МАИ кызматына көрсөтүп, ошол эле учурда алардан күнөөлүүнү табууну, жазалоону талап кылабыз. Алар менен тыгыз кызматташтыкта иштейбиз.

– Ыктыярчы МАИчи болуп иштеп көрүүнү сунуштаса, барат белең?
– Ооба, кээде өзүм да убактылуу МАИчи болгум келип кетет. Бирок бул ишти команда, тилектеш жардамчылар менен аткарууга болот. Пилоттук долбоор катары бир районду биздин көзөмөлгө берсе, азыркы МАИчилерге окшоп жашырынып туруп эрежени бузганды кармабай, көчөдө ачык эле рейд жүргүзмөкпүз. Эреже бузган айдоочуга сылык-сыпаа кайрылып, айып салмакпыз. Эки-үч айдын аралыгында ошол райондо жол эрежесин бузгандар азаярын ишеним менен айта алам. Анткени тартип орнотмокпуз.

– Саясатка келүү пландарың барбы?
– Жок, мен саясатка барбайм, коомдук активист катары калам.

Гүлмайрам Сабырбекова
koom@super.kg

 Кыстарылган видео