Гүлнара Кахарова, ырчы:«БАЛДАРЫМ ДЕП САХНАДАН АЛЫСТАДЫМ»

2-3 эмес, 7 баланын өмүр жолуна гүл төшөгүсү келген ырчы Гүлнара Кахарованын чыгармачылыгы, сүйүүсү, энелик турмушу туурасындагы маек назарыңыздарда. Токчулуктун, шаңдуу жашоонун символундай, көздөрү дайыма күлүп турган айым ырчылардын арасындагы жалгыз Баатыр эне. Бирок Баатыр эне төш белгисин ала элек, алуу үчүн ырчы документ топтоп аракет деле кылган эмес.

– Гүлнара айым, акыркы учурда жаңы ырларыңызга күбө болбой келебиз. Балдарыңыздан колуңуз бошобой жатса керек...
– Албетте, балдарымдын улуусу бой жеткени менен, кичүүлөрү биринен сала бири кичинекей. Мектепке жиберем, кайра тосуп алам, курсактарын тойгузам, кечинде сабактарын окутам. Ошентип, күндүн кантип батканын билбей калам. Жашы өтүп бараткан кыздарга «качан турмушка чыгасың?» деген суроо өтө көп берилет, байкайсыңарбы? Анан ал кыздын чекеси тырышып, чачы тик туруп, мээси чыңалып чыгат эмеспи. Мени да ошого жеткизишти. Акыркы учурда ким менен сүйлөшсөм эле «жоголуп кеттиңиз, эмне чыкпай калдыңыз?» дей беришет. Өзүмө жок болгонум билинбей эле, чакырган тойдон, кайрымдуулук концерттеринен калбайм. Убактымды, албетте, мурункудай чыгармачылыгыма арнай албай жатам.

– Улуусу канчага чыгып калды?
– Улуу кызым Гүлдана жыйырма беште, андан кийинкиси Сезим жыйырмада. Үчүнчүсү Теңизбайды атасы чоң эне-чоң атанын уулу болсун деп Кара-Кулжага жиберген. Быйыл 9-классты аяктап, Бишкекке окууга тапшырганы келет. Кийинкиси Жаханбий 3-классты, Аруужан 2-классты, Угузхан 1-классты аякташты. Көкүрөк күчүгүбүз Байкут экиде.

– Балдарыңыздын аттары да өзгөчө экен, ким койгон?
– Кыздарымдын аттарын өзүм койгом. Уулдарыма ысымды атасы ыйгарган. Жолдошум тарыхка кызыккан адам, ошондуктан тарыхый аттарга басым кылган.

– Чын эле балдарыңыз тентек экен. Үй иштерине бирөө жарым каралашабы?
– Кыздарым жардам берет. Күздөн баштап чыгармачылыкка катуу киришейин деп жатам, ошондо жардамчы алам го. Сахна менен алпурушуп келе жатканыма 25 жыл болуптур. Бул датаны жакшы концерт менен же башкача өңүттө белгилесемби дейм. Бирок, албетте, балдарымдан убакыт ашса.

– Жолдошуңуз балдарына каралашабы?
– Каралашпаса мынча бала төрөбөйт элем да. Балдардын мектебине барат, кийим-кече сатып келет, бирок ашканага чейин киришип кетпейт. Тамак жасаган эркекти жаман көрөм. Мен жокто эле жумуртка кууруп жебесе...

– Жети эмес, бир бала деле чарчатып коёт. Сиздин чарчаган учурларыңыз болобу?
– Мен өзү калп айтканды, көркөмдөгөндү жаман көрөм. Чынын айтсам, күндө чарчайм. Кээде соолуп отуруп калам. Азыркы балдар мурункулардай отур десең отуруп, же десең жеп, кий десең кийип калбайт. Азыркылардын аң-сезими, талабы такыр башка. Мисалы, мен кичинекей чакта эжеме качан жаңы көйнөк, бут кийим сатып беришет, эскиси мага артат эле деп күтчүмүн.

– Жолдошуңуз ким болуп иштейт?
– Жолдошум дарыгер. Андан сырткары да бир иш менен алектенет. Ушунча баласы болгондон кийин ал деле ойлонот да, кантип багам, кантип буттарына тургузам деп.

– Негизи өзүңүз канча бир туугансыз?
– Апам он үчтү төрөгөн. Азыр беш кыз, беш бала барбыз. Жолдошум эки бир тууган, карындашы бар. Көп балалуу үй-бүлөдө өсүп, көпчүлүктү жакшы көргөн жаным, жаңы келин болуп Кара-Кулжага барганда аябай зериккем. Кара-Кулжанын борборунда тургандыктанбы, кошуналар деле киришип-чыгышпайт экен.

– Сахнаны сагынып, жаңы ырларды жаздыргыңыз келеби?
– Жаңы ырлардын үстүндө иштеп эле келем. Бирок балдарымдан бошобой, ал ырлардын аягына чыга албай жатам. Кээде авторлору чалып «Ээ, Гүлнара, качан чыгат ырың?» деп калышат. «Мына, бышайын деп калды» деп жоошутуп коём. Чыгармачылыгымдын жамандыгын көргөн жокмун. Ырчылыгымдын аркасында балдардын атасы менен тааныштым. Улан менин күйөрманым болчу. Азыркыга чейин колдойт. «Кичүүсүн чоңойтуп ал, анан жакшы ырларды жаздырасың, концертиңди бересиң» деп сооротуп калат.

– Дарыгер менен ырчынын тандеми кандай болот экен?
– Мен Уланды деле чыгармачыл адам деп ойлойм. Мен ооруп каламбы, балдарымбы, эч кимисине дары бербейт. Дары чөптөрдү өзү терет, кайнатат, буга деле чыгармачылыктагыдай изденүү керек. Балдардын дене табы көтөрүлсө, мен чыдабай ал жокто дары бере салам. Улан мени көбүнчө сөз менен дарылайт. «Сен күчтүүсүң, жашсың, энергияң көп» деп турат. Анын сөзү мен үчүн дарыдан күчтүү.

– Мактоолорунун арасында «сулуусуң» деген сөз барбы?
– «Сулуусуң» деп мурун айтчу, азыр ал туурасында ооз ачпайт (каткырып). Аны айтыш эсине да келбейт болуш керек.

– Бала кезден эле ырчы болом деп өстүңүзбү?
– Мен кичинекей чагымдан эле өжөрлөнүп ырдай берчүмүн. Базар-Коргондун Кайырма деген айылында чоңойдум. Үйгө коноктор келгенде ырдап акча тапчумун. Конок келгенде дайыма эки чөнтөгү бар жашыл көйнөгүмдү кийип алып бурчка туруп калар элем. Күн ысып жатса деле ошону кийип алам, анткени чөнтөгүнө акча салам да. «Мени качан ырда деп айтышат?» деп бир атама, бир апама барам. Алар «анан чакырышат, азыр ойной бер» десе болбой көгөрүп тура берчүмүн. Ырларды сиңдим экөөбүз радиодон угуп, жазып, жаттайбыз. Кагаз, калем сап дайыма даяр турар эле, биз күтүп жаткан ыр берилгенде бир сабын ал жазат, экинчи сабын мен жазам. Бир нече сааттан кийин кайра бергенде текшерип алар элек. Аяш аталарыбыз кайрадан келгиче башка 5-6 ыр жаттап койчумун ошентип.

– Ырчылык кадамыңыз анан кантип башталды?
– Мектепти аяктагандан кийин филармониянын алдындагы студияда окудум. Ал жерден «Жетиген» ансамблине кирип, Мукан Рыскулбековдун «Өчпөгөн жылдыз», «Сооротуу», «Жаңыл мырза» деген ырлары тушоомду кести. Азыр ойлосом, ошондо эле ырды бардык нерседен бийик коюптурбуз. Кайсы жерде концерт болбосун костюмдарыбызды көтөрүп барып калчубуз, азыркыдай акча сурамай жок.

– Атактуулуктун даамын жакшы эле таттыңызбы?
– Бүгүнкү күнгө чейин татып келем. Кийин балдарымды кимдир бирөө «баланчанын баласы» дешсе, «ий, апаң ырдабай эле башка иш кылса болмок экен» дедиртким келбейт. Ошондуктан тарбиялык мааниси бар, элге жетимдүү ырларды ырдаганга аракет кылам.

– Жолдошуңуз айтмакчы, чын эле күчтүү айымсыз, үйдүн чылбыры сиздин колуңуздабы?
– Толук бойдон жездеңерде, кээде эле кокусунан мага тийип калбаса. Күйөөсүн башкарган аялдарга айтат элем, эртең эле уулуң келинчек алат. Ошондо сенин жакшы көргөн балаңды аялы башкарып жатса кантип карап турасың деп.

– Ырчылыктын терс жактарын көрдүңүзбү?
– Мага угузбай «ырчы да, ырчынын кылары ошол» дегендей кептер айтылышы мүмкүн. Ырчы керек болсо эч ким кылбаган ишти кылып коёт. Ошондуктан кыздарыма «бой жетип турасыңар, бир жериңерден кынтык таап, «энеси артист да, эч нерсе үйрөтпөптүр» деши мүмкүн. Бетиңе келип айтышпаса да, сезип калсаңар силерге катуу тиет. Сөздөн өткөн чоң курал жок, башыңарды шылкыйта турган. Мени карагыла, колуман баары келет. Лагман чоём, манты түйөм, кышкы салатты түрлөп жасайм» дейм. Балдарым кийин биз тууралуу жаман сөз угуп калбаса экен деп корком.

– Рахмат, эже, маегиңизге, балдарыңыздын убайын көрүңүз.

Сүйүн Кулматова
star@super.kg

 Кыстарылган видео