КАРЫЗ ТӨЛӨӨ ҮЧҮН АЯЛ ӨЗҮНҮН ЖАНА КАЙЫН СИӉДИСИНИН КЫЗЫН УУРДАГАН

11-март күнү Ысык-Көл облусунда ары кейиштүү, ары күлкүлүү окуя катталды. Жети-Өгүз районунун Кызыл-Суу айылынын 35 жаштагы тургуну Айзат Рыскулова 8 жаштагы кызы Фариданы жана кайын сиӊдисинин 7 жаштагы Асема аттуу кызын кошо уурдап, туугандарынан акча талап кылууну көздөгөн.

«АКЧА АЛУУ МАКСАТЫНДА ТУУГАНЫНЫН КЫЛМЫШЫН БИЛДИРБӨӨ ҮЧҮН ӨЗҮНҮН КЫЗЫН УУРДАГАН»
Бул окуя тууралуу ИИМдин маалымат кызматынын кызматкери Эрнис Осмонбаев төмөнкүлөрдү билдирди:
– 11-март күнү Каракол шаарынын тургуну Ысык-Көл ОИИБине арыз менен кайрылып, кызы жоголгондугу тууралуу билдирген. Ага улай эле аны менен кошо дагы бир кыз жоголгондугу тууралуу арыз түшкөн. Көптөгөн табышмактуу жагдайлар бар болгондуктан кызын жоготкондордун бири Айзат Рыскуловага карата шектенүү пайда болот. Туугандары да «өзүнүн машинасы бар, бирок биздин машинаны сурап айдап кеткен» деп айтышкан. Келин намаз окуйт экен, астына Куран китебин коюп, «ушуну кармап чындыкты айтчы» дешсе да айтпай коюптур. Эртеси гана күнөөсүн моюнуна алып отурат. Көрсө, карызын төлөө үчүн кылмышка барыптыр. Жасалма мурут чаптап, көз айнек тагынып, эркекче кийинип машинасынын айнектерин кездеме менен жапкан. Андан соӊ тууганынын кызын уурдап, башкаларга ишеничтүү болуусу үчүн ага өзүнүн кызын кошо жашырып койгон. Кыздарды Жети-Өгүз районунун Кызыл-Суу айылындагы бир эски кашарга алып барып, колдору менен ооздорун скотчтоп, муздак бөлмөгө камап кетип калган. Бир суткадан кийин кыздар эптеп бошонуп чыгып жолдон бир малчыга жолугуп калышыптыр. Ал кыздарды үйүнө алып барган экен, кыздар ата-эне, туугандарына берилди.
Кылмышка шектелип кармалган Айзат Рыскулованын үстүнөн 123-берене (адам уурдоо) жана 329-берене (атайылап жалган билдирүү жасоо) боюнча кылмыш иши козголуп, тергөө иштери жүрүп жатат. Айыпталуучу Каракол шаарындагы СИЗОго киргизилди.
Мындай окуя биринчи жолу катталган жок. 2013-жылы да Ысык-Көл облусунун бир тургуну өзүнүн кызын тааныштарынын үйүнө алып барып коюп, «кызымды уурдап кетип 5 миӊ доллар талап кылып жатышат» деген арыз жазып, кызматкерлерибизди 3 күн убара кылган эле.

«ЖЕӉЕМ ИШЕНИЧТҮҮ БОЛЧУ»
Барымтага алынган кыздардын бири Асеманын атасы Бактыяр Амазалиев «жеӊемдин мындай жолго барганына дале ишенбейм» дейт:
– 11-март күнү 17:30дар чамасында кошуна эже келип, «Кызыӊды бирөөлөр машинага отур деген экен, отурбай качып келе жатыптыр. Угуп алып аны үйүӊдүн жанына чейин жетелеп келгем. Ошол убакта бир машина келип токтоп, ичинен тууганыӊардын кызы чакырды окшойт, кызыӊ «тигил жакта мамам бар экен» деп чуркап барып, машинага отуруп кетип калды» деп айтты. Ошол замат милицияга кабарладык. Алар бат эле келип кошуналарды суракка ала башташты. Кечки саат 8ге жакын кайнагамдын аялы келип, «Силердин кызыӊарга кошуп менин кызым Фариданы да уурдап кетишиптир. Орус улутундагы адамдар экен. «10 миӊ доллар жана 300 миӊ сом таппасаӊар кыздарыӊарды өлтүрөбүз» дешти. Мени өздөрү менен кошо алып жүрүштү. Зордуктап да салышты» деген сыяктуу толтура окуяларды айтып берген. Бирок аягында кыздарды уурдаган жеӊебиз өзү болуп чыкты. Ишене албай да кетем, ал эӊ эле жакын, ишеничтүү кишилерибиздин бири болчу.

«КАЙНАГАМДЫН ЖАНА 3 КЫЗЫНЫН УРМАТЫ ҮЧҮН ТОСМО АРЫЗ ЖАЗДЫК»
– Буга чейин ал киши менен сый мамиледе болчубуз. Кыздарыбызды анын үйүнө калтырып койгон учурлар да болгон. Өзү мунун баарын «карыздарым көбөйүп кеткенинен кылдым» деп жатат. Буга чейин карызы бар экенин уккам. «Орусияда иштеген иним кымбат машинаны сүзүп алыптыр. Ошого 100 миӊ сомдун тегерегинде карыз алдым, бирок аны иним өзү төлөйт» деген. Ошончолук эле акча керек болуп жатса кыздарды уурдабай эле ачык айтса, жеӊебизге жардам бермекпиз да. Эми ал кишини эч качан кечире албайм. Кайнагам 8 ай мурун каза болуп калган. Артында 3 кызы калды. Кайнагамдын жана үч кызынын урматы үчүн укук коргоо органдарына тосмо арыз жаздык. Эгерде мыйзам жол берсе актап, боштондукка чыгарышса жакшы болмок.
Азыр кыздардын абалы жакшы. Кашарга камаганда кыздарга уктатуучу дары берген экен, менин кызым ичпей коюптур. «Курсагыбыз ачты, үшүдүк. Ажатканага баргыбыз келди» деп айтып беришти. Жеӊебиз канчалык жүзүн жашырса да, кызы аны үнүнөн тааныптыр. «Үнү апамдын үнүнө окшош экен. «Как вас зовут?» десем, «какая тебе разница?» деп айтпай койду» дейт. Анын кыздары да биздин колубузда болчу. Кечээ таенеси келип алып кетти. Алар бул окуяны оюн катары көрүп жатышат окшойт, көп деле маани беришкен жок.

«КЫЗЫМ ЭЧ НЕРСЕ АЙТЧУ ЭМЕС»
Кылмышка шектүү Айзат Рыскулованын апасы Айгүл айымга байланышып, төмөнкүлөрдү уктук:
– Айзат менин үйүмдө жашап жаткан. Кыйналып жатканы туурасында мага эч нерсе айтчу эмес. Күйөө балам каза болгондон кийин деле кайын журту кийим-кечелерине каралашып жардам берип турушчу. Эмне болуп кеткенин деле билбейм.
Туугандарынын айтымында, кылмышка шектелип кармалган айым оор турмушта жашаган эмес. Анын өз унаасы жана башка мүлктөрү болгон экен. Кыздарды суук үйгө ачка камап, арам жол менен акча тапкысы келип уят болгончо, мүлктөрүн сатып карызын жаппайт беле деген ой пайда болбой койбойт. Анын мындай жолго барганы туугандарына да түшүнүксүз.

Уулбү Каныбекова
koom@super.kg