Элиза Адиева: «ЭЖЕМДИ СЫРТЫНАН КӨРГӨНДӨР МИСИРЕЙГЕН, БОЙ КӨТӨРГӨН ДЕШЕТ»

«Кыздын сыры төркүнгө маалым» дегендей, сени бир тууганыӊдан артык эч ким колдоп, түшүнө албайт. Кандай ката кетирбе, эмне деген кыйынчылыкка кабылба, бир тууган гана сен тарапта болот эмеспи. Бүгүн ырчы Азизанын сиӊдиси эжесинин биз билбеген жактарын ачып берди.

БИР ТУУГАНДАР:

1. Азиза – 35 жашта, ырчы
2. Гүлиза – 33 жашта, Түркияда туризм боюнча иштейт
3. Мээримбек – 30 жашта, жеке ишкер
4. Элиза – 20 жашта, студент
5. Нурбек – 16 жашта, кыргыз-түрк лицейинде окуйт

«ҮЙДӨ АКЫРКЫ ЧЕЧИМДИ ЭЖЕМ ЧЫГАРАТ»
– Биз 6 бир тууган элек, байкем кайтыш болуп бешөөбүз калдык. Ата-энем айылда турушат. Учурда иним экөөбүз Азиза эжемдикиндебиз. Мен 9-классты бүткөндүн эртеси эле эжем шаарга алып баса берген. Бишкекте алгач колледжде, андан кийин азыр университетте окуп жатам. 6 жылдан бери эжемдин колунда жүргөндүктөн, жездем экөө мага экинчи ата-эне болуп калышты. Эжем үйдүн улуусу болгондуктан баары аны угушат. Жадакалса атам менен апам да көбүнчө эжемден кеӊеш сурап, ал акыркы чечимди чыгарат. Апам күнүгө чалып Азиза эжем менен сүйлөшүп турбаса башы ооруйт. Анан чогулганда да ушул эжемдин эле кылык-жоругун айтып күлө беришет.
Эжемдин тили аябай эрте чыгып, анан ширин болгон экен. «Чулдурап сүйлөгөндө ар бир сөзүнө «калак» деген сөздү кошчу» дешет. «Апа келди» дегенди «апа калак келди» дечү экен. 5 жашка чыкканда ал сөздү таштаптыр. Өтө тентек болуптур, бети-башы жарылып эле жүрчү экен. Азыр өзүнүн кызы ошондой тентек. Жаӊы жылдын астында эжем кызын бизге таштап, Ошко съёмкага кеткен эле. Эртеӊ менен жездем жумушка, мен Аселди иниме калтырып экзаменге кеткенбиз. Бир маалда иним чалып «Асел жыгылып, көзү канап жатат» десе ыйлап жездеме чалсам, ал да ыйлап жиберди. Шашып үйгө келсем чекеси жарылыптыр, жездем менен ооруканага алып барып тиктирдик. Азиза эжем баласаак, ага кантип айтабыз деп коркуп жаттык. Анткени баласы жыгылса баласынан мурда өзү ыйлай берчү. Жездем чалып «сен ушинтип жүрө бер, баланы жыгып алышыптыр» деп айткан экен, шашып учуп келип калса болобу. Келип биз менен да учурашпай, чуркап барып эле кызын кучактады.

«АЗИЗА ЭЖЕМ ТӨРӨГӨНДӨ ЖАНЫНДА БОЛДУМ»
– Азиза эжем экөөбүздүн ортобуз 15 жаш болсо да мага көнүп алган. Айылга эжем, кыздары менен 3 гана күнгө барабыз. Андан көпкө жездем «балдар менен кыйналасыӊар» деп уруксат бербейт.
Мындан 4 жыл мурун Азиза эжемдин төрөтүнө катышкам. Бир күнү эртеӊ менен туруп баштыкка кийимдерин, идиштерин салып эшиктин оозуна коюп койду. Жездем «каякка камынып?» десе, «бүгүн төрөйт окшойм» деп коёт. «Көзүӊ ачылып бараткан го, элдер күтүүсүздөн толгоосу келип, кийингенге жетишпей жөнөсө, сен кашыктарыӊдан өйдө камдап алгансыӊ го» деп тамашалап калды. Айтканындай эле бир сааттан кийин толгоосу башталып, бат эле төрөдү. Ошондо көптү билбесем да эжемди карап 3 күн жанында жаттым. Ал эми экинчи кызын төрөгөндө улуусун карап үйдө калдым, өзү төрөп келди (күлүп).
Эжемди бир жакка чакырганда эртерээк даярдан деп айтпасаӊ, жөнөп чыгышы азап. Чачы суюк болгондуктан 2 саат чачы менен алышат. Ошондуктан жездем мага «үй-бүлөӊөрдө баарынын чачы калыӊ, бир эле Азизаныкы суюк болуп калган. Кудай сеникиндей эле калыӊ чач берип койгондо кыйналбайт болчу» деп калат.

«ОӉОЮ МЕНЕН БИР НЕРСЕ ЖАКПАЙТ»
– Эжемдин көӊүлүнө бир нерсе жагышы өтө кыйын. «Кийим тандашып кой» деп ээрчитип алат, бир күн кечке шаардагы дүкөндөрдүн баарын кыдырып, «эч нерсе жаккан жок» деп келе берет. Бир кийимди көрсөтүп, «сизге сонун жарашты» десем, «элестет, ушуну кийейинби?» деп өзүнүкүн бербейт. Роза эже (ред. Шакирова) да ыр тандаганда «сага угузбай эле коюш керек, баары бир жакпайт, бир кемчилигин таап чыгасыӊ» дейт.
Эжемди сыртынан көргөндөр «мисирейген, бой көтөргөн» деп айтышат. Бирок жан дүйнөсү андай эмес, өтө ишенчээк жайы бар. «Ишенгендин чеги болот да» деп урушуп калам. Жездем экөө ушул жагынан окшош. Эжемдин машинесин жайында бирөө сүзүп кетип, «оӊдотуп беребиз» дегенине жарым жыл болду, дагы деле жасай элек. Унаасы жок кыйналып жүргөнүн көрүп, «жасап бер деп шаштырбайсызбы» десем, жездем «коё туралы, шарты болбой жатса керек да» деп коёт. Башкаларга окшоп «алтын алыш керек, күмүш тагынам» деп жулунбайт. Жездем эмне алып берсе ошону тагынып жүрө берет.

«БӨБӨКТӨРҮМДҮ АПАМ АРТЫМА БАЙЛАП БЕРЧҮ»
Маегибизге ырчы өзү да аралаша кетти:
– Бир тууганым – менин байлыгым десем болот. Кичинесинде бөбөктөрүмдү апам артыма байлап берчү. Кыздар жыргап ойноп жүрүшсө, мен аларга суктанып карап турчумун. Артымда бала байланып турса кайдан ойномок элем. Чоӊоюп калган кезимде апам «улуусу сенсиӊ, карап тур» деп балдарды таштап кетчү. Аларды «жүрүгүлө, алча теребиз» деп ээрчитип алчанын түбүндөгү отунга чыгарып жыгылтып, өзүм бактан кулап, айтор, ызы-чуу болуп жүрчү элем. Апам «бейбашсыӊ, баскан жериӊде тополоӊ кыласыӊ» деп урушуп калар эле. Классташ кыздар мектепте окуп жүргөндө уруша кетчүбүз. Ушунчалык кекчил окшойм, ошол классташ кызым менен азыркыга чейин элдешпей келем.

Замира Рахманбердиева
Адилет Бектуров
star@super.kg

 Кыстарылган видео