ОРВИ. АТА-ЭНЕ БАЛДАРДЫ ДАРЫЛАП-АЙЫКТЫРУУДА КАНДАЙ КАТАЛАРГА ЖОЛ БЕРБЕШИ КЕРЕК?

Учурда көп аймактарда ОРВИ инфекциясы жайылып, аны жуктуруп алгандардын саны көбөйдү. Бул дарттан балдарды дарылап-айыктырууда айрым ата-энелер көп каталарды кетиришет. Туура эмес дарылоонун арты эмнелерге алып келери тууралуу маалыматты Республикалык жугуштуу оорулар ооруканасынын 9-бөлүмүнүн башчысы Бурул Жаркынбаева айтып берди.



ОРВИ ДЕГЕН ЭМНЕ?

ОРВИ (острая респираторная вирусная инфекция) – дем алуу органдарынын вирустар жарата турган курч кармоочу жугуштуу инфекциялык оорусу. ОРВИ курамы: грипп, парагрипп, респиратордук-синцитиалдык вирус, аденовирус, риновирус, метапневмовирус жана вирустун 300дөн ашык подтиптеринен турат.

Аба аркылуу (жөтөл, чүчкүрүк) жугат. Эл көп топтолгон жерлерде (мектеп, балдар бакчасы, базар, супермаркеттер жана алардагы балдар ойноочу аянтчалар) бат таралат. Оюнчук, сүлгү аркылуу жугуп калуусу мүмкүн. 1-6 жаштын тегерегиндеги балдар көп ооруйт, анткени чоңдорго караганда иммунитети төмөн.

Белгилери:

• дене табынын көтөрүлүшү
• мурун бүтүү, чүчкүрүү, жөтөлүү, чыйрыгуу
• мурундан суу, чимкирик агуу
• тамактын, баштын жана булчуңдардын оорутуусу
• шалдыроо, тамакка табиттин жоголушу.

Дарылоодо колдонулат: мурун бүтүү менен чимкирик агууга каршы мурунга тамчылатчу каражат, чылпакты кетирүүчү дары май, вируска каршы дары, дене табын түшүрүүчү каражат жана башка. Эгер ОРВИден дарылатпаса дарт кабылдап пневмония, миокардит, мээнин шишиги, гайморит жана башка ооруга жеткирүүсү мүмкүн.

БИРИНЧИ КАТА – ДАРОО ДЕНЕ ТАБЫН ТҮШҮРҮҮГӨ УМТУЛУУ

Эгер баланын дене табы 38 градустан өйдө болсо температура көтөрүлдү делет. Дене табынын көтөрүлүүсү – бул организмдин коргоочу реакциясы. Анткени температура вирус жана бактериялардын өсүп жана көбөйүүсүн төмөндөтөт, алардын бөлүп чыгарган ууларын зыянсыздандырат. Дене табынын көтөрүлүүсүнүн себепкери: вирустук инфекция, эмдөө, ысык кийинтип коюудан тердеп организмдин кургап кетүүсү.

Баланын дене табы 38 градуска көтөрүлгөнү менен, ойносо, суусундукту жакшы ичсе, анда абалы коркунучтуу эмес. Мындайда дене табын түшүрүүнүн кереги жок. Эгер дене табы 38,5 градус же андан өйдө болсо дароо «Тез жардам» чакыруу же ооруканага алып баруу кажет. "Тез жардам" кечигип же ооруканага алып барууга унаа жок болуп жатса, анда температурасын түшүрүүгө аракет кылса болот.

1) Бөлмө температурасындагы кадимки суу менен колтугунан бутунун учуна чейин жана моюн тегерегин сүртүү.

2) 4-5 жашка чейинки балдарга курамында парацетамол бар свечаны (панадол, цефекон) салуу керек. 5 жаштан өткөндөргө таблетка түрүндөгү каражатты берсе болот.

Кээ бир ата-энелер арак же спиртке суу кошуп шыбашат. Бул туура эмес! Спирт организмге сиңип, бала ууланып калуусу ыктымал. Эч качан 12 жашка чейинки балага аспирин бербегиле! Вирустук инфекцияда ал баланын мээсин жана бөйрөгүн жабыркатат.

Кээде дене табы кескин түрдө 39-40 градуска көтөрүлүп кеткенде балада калтырап-титирөө (судороги) жаралат. Ал бир канча секунддан 4-6 мүнөткө чейин созулушу мүмкүн. Адатта бул балага зыянын тийгизбейт, ата-эне коркпошу керек. Баланы тегиз жерге жаткызып, калтырап-титирөө өтүп кетери менен дене табын түшүрүүчү каражат бериңиз. Дене табы түшкөндөн кийин үстүнө пижама, жеңил төшөк калтырып, калган кийимдерин чечиңиз. Памперсти алып салыңыз. Бөлмө температурасын 18 градустан жогорулатпаңыз.

Кээ бирлер кийимдерин чечсем үшүп калат деп жаңылыш ойлошот.

Айтып койчу нерсе, виферон свечасы, анаферон тамчылатма дарысы жана таблеткасы жардам деле бербейт. Дене табын түшүрүүчү каражатты берүүнүн аралыгы 4-5 сааттан кем болбошу керек.

Температура менингит, ангина сыяктуу оорулардан да көтөрүлөт (бирок буларда дене табын түшүрүүчү каражаттар оңой менен жардам бербейт). Андыктан баары бир врачка көрсөтүү кажет.

ЭКИНЧИ КАТА – КЫЙНАП ТАМАК ЖЕГИЗҮҮ

Балага кыйнап тамак бербеңиз, кусуп ого бетер шалдырап калат. Андан көрө суюктукту (кадимки суу, компот, шорпо) көп бериңиз. Суюктук организмдеги уулардын чыгып кетишин шарттап, батыраак айыгууга шарт түзөт. Боржоми минералдык суусун оозун ачып газын чыгарып туруп берсе абдан жакшы. Боржоми какырыкты да жибитип батыраак чыгышын шарттайт. Бул чоңдорго да сунушталат.


ҮЧҮНЧҮ КАТА – АНТИБИОТИК БЕРҮҮ

ОРВИни вирустар козгойт. Антибиотик болсо бактерия, микробдорду гана өлтүрүп, вирусту өлтүрө албайт. Муну билбегендер антибиотик берип, баланын организмине ого бетер күч келтирет. Эгер ОРВИге бактериалдык инфекция кошулуп кеткени билинсе, анда антибиотикти врач гана жазып берет.



ТӨРТҮНЧҮ КАТА – ЖӨТӨЛДҮН ДАРЫСЫН БЕРҮҮ

Жөтөл ОРВИнин белгиси жана аны менен кошо жүрөт, кошо кетет. Ошондуктан жөтөлдүн дарысын өз алдынча бербегиле.


БЕШИНЧИ КАТА – МУРУН БҮТКӨНДӨ ӨЗ АЛДЫНЧА АР НЕРСЕНИ ТАМЫЗУУ

Мурунду жууп-тазалоо үчүн деңиз тузунан жасалган каражатты (мисалы, аква марис) же физрастворду куйса болот. Мурунга оксолин мазын,чылпактаган көзгө тетрациклин дары майын сүйкөп турууга болот. Көз чылпактаса кебезди сууга нымдап сүртүү керек (2 көзгө 2 башка кебез керек). Башка керектүүнү врач сунуштайт.

АЛТЫНЧЫ КАТА – ГОРЧИЧНИК, СКИПИДАР, КОЙДУН МАЙЫН КОЛДОНУУ

• Көчөдөн келгенде сырт кийимди чечип, кол-бетти самындап жууп, мурун ичине суу жүгүртүп жууп, анан гана балдарга аралашуу зарыл. Анткени көчөдөн адам оору козгогучтарды (вирус, бактерия) жугузуп келүүсү мүмкүн (мисалы, кийимине, мурду, колуна). Ооруган баланы энеси же аны караган адам менен бөлүп, үстүнө башкалар көп кирбесе жакшы.
• Инфекциялык оору жайылып жаткан кезде эл топтошкон жерлерге балдарды алып барбаңыз.
• Бөлмөлөрдү желдетип, нымдуу чүпүрөк менен 3-4 маал сүртүп туруңуз. Бул дем алууну жеңилдетип, мурун бүтүүнү төмөндөтөт. Арчалап турууну да унутпаңыз (өзгөчө бурчтарды).
• Бөлмөнүн ар жерине пиязды төрткө бөлүп коюп коюңуз.
  

Канымжан Усупбекова
densooluk@super.kg