БЫЧАК МИЗИНДЕГИ ЖАШОО (Тынч жашоосу күтүүсүз бузулуп, Казакстанда оор күндөрдү баштан кечирген жигиттин жашоосу тууралуу сериал)

(Башы өткөн сандарда)

Тапанчамды жерди бир аз чукуп туруп көмүп салдым. Аэропорттун коргонуна жетип, күн карамалардын арасында айланага көз чаптырып отурдук. Тынч, эч ким көрүнбөйт. Саат экиден он беш мүнөт өтүп калыптыр.

– Азыр самолёт келет, экөөбүздүн ишибиз самолёттон акчаларды, алтындарды алып чыгуу. Калганын балдар бүтүрүшөт. Самолёт учарда ушул жерге келип, бир аз убакыт турат. Ошол маалда рацияларыбыз иштебей калат.

– Эмнеге иштебей калат, самолёттун таасири болобу?

– Жок, биз өчүрөбүз, радиотолкундарды беш мүнөткө чейин өчүрүп турушат балдар. Антпесек учкучтарда же Ерхандын балдарында рация бар сөзсүз, аэропортко отуздан ашык адам узатып келет. Ошолорго кабар жетип калышы мүмкүн. Бизге беш мүнөт жетет. Самолёт учуп-конуучу тилкеге келип, учууга даярданып жатканда беш мүнөт турат.

– Юлай, самолёт эмнеге беш мүнөт турат? Тез эле учуп кетип жатышты эле го, көп болсо бир-эки мүнөт турса керек.

– Бул самолёт турат, анан мен азыр Юлай эмес, 12-01мин.

– Түшүндүм, 12-01.

Акыры учуп-конуучу тилкенин жээгиндеги жарыктары күйүп, асмандан самолёттун үнү угулуп, жарыгы көрүндү. Учак башкаларга окшоп тилкенин аркы башына конуп, берки башына чейин жүрүп келбей, тилкенин ортосунан эле аэропорттун имараты жакка бурулуп кирип кетти.

Юлай рациядан сурады:

– Балдар, самолёт он беш мүнөттөн кийин биздин алдыбызга келет, даярсыңарбы?

– Мен 12-03, даярмын.

– Мен 12-04, даярмын. 5 адам жооп берди.

– Түшүндүм.

Саат экиден жыйырма мүнөт өтүптүр. Дагы он мүнөт. Унчукпай ар кимибиз өз оюбуз менен болуп, бекинип жата бердик. Чегирткелердин үндөрү эле угулбаса, айлана тынч.

Айылды, үйдү эстеп кеттим. Жайында түнкүсүн сыртта, бактын арасында уктачумун. Кечинде чегиртке, кур бакалардын үндөрүн угуп, ар нерсени кыялданып жатканды жакшы көрчү элем. Чегирткелердин үнү ошол айылда калган балалык күндөрдү эске түшүрдү. Айылда азыр деле ошол жашоо, ошол тиричилик, ошол бейпилчилик болсо керек. Эч нерседен бейкапар жүргөн балалык кезге бир кайтып баруу мүмкүн болсо кана.

Алабай итибиз бар эле, мен уктагыча короодо ары-бери чуркап үрүп жүрөт да, мен уктаганымда жаныма келип жатып алчу. Экөөбүз абдан ынак элек, кийин картайып, өлгөндө абдан ыйлагам.

Апамдар эмне кылып жатышты экен? Ойлоп көрсөм, сүйлөшө элегибизге көп болуп кетиптир. Мен улам телефон номер алмаштыра бергендиктен апам мага чала албайт. Дайыма мен байланышып турчумун. Кабарсыз кетти деп тынчсызданып жаткандыр, байкушум. Акыркы жолу сүйлөшкөнүмдө адаттагыдай айылдагы жаңылыктын баарын айтып берген. Кошунабыздын менден кичүү баласы үйлөнүптүр. Ачык айтпаганы менен, апам менин да үйлөнүшүмдү каалап жүрөт, сөздөрүнөн байкап калам. А мен... Асел кандай жүрөт болду экен?

Ойго батып кеткен экенмин, Юлай түрткүлөгөндө өзүмө келип карасам:

– Эмне болду сага, каяктарда жүрөсүң? Самолёт чыгат азыр, ме бул сага,- деп бычак берди. Кинолордон көргөн десанттардын бычагы, мизи төрт кырдуу. Анан баарыбызды даярданууга чакырды:

– Даярдык номер "бир". Төрт мүнөттө самолёт келет, даярдангыла!

– 12-02, мен айтканда баягы тактайларды ордуна коюп, буларды үстүнө жармаштырып кой,- деп чөнтөгүнөн майда жабышкак нерселерди берди.

– Самолёт келип токтоору менен экөөбүз чуркап оң капталындагы эшигине жетип барабыз. Сен эч нерсеге караба, өз ишиңди кыл, салондун ортосу менен чуркап арт жагына өтсөң, кездеме тартылып коюлган. Ошонун артындагы болгон нерсенин баарын ташып самолёттун эшигинин алдына ыргыта бер, эч нерсеге караба. Сага эч ким тоскоол болбойт. Калганын шартка карайбыз. Ташып бүткөндөн кийин менин жанымда бол.

– Түшүндүм.

Чынында эч нерсе түшүнгөн жокмун. Мен ташысам, ичиндегилер унчукпай отуруп береби? Аларда деле куралдар бар да. Айтор, акылга сыйдыра алган жокмун. Көрө жатарбыз, Юлайдын да бир ойлогону бардыр акыры.

Бир маалда учуп-конуучу тилкенин эки четиндеги жарыктар күйүп, тээ алыстан самолёт жарыгын жагып, бизди көздөй жөнөдү. Будкада отурган күзөтчү да чыгып, тилкенин чекесинде эки жакты карап коюп тамеки чегип турду. Самолёттун тилкеси бизден 350-400 метр алысыраактан бүтөт, берки жагы бизге чейин чөп баскан жер.

Юлай мага "давай" деп башын ийкеди да, өзү туруп зым тикен тартылган коргонду кыркып, машина баткыдай кылып ачты. Мен баягыда бекитип кеткен тактайларды алып чыгып арыкка коюп, үстүнө Юлай берген нерселерди жармаштырып чыктым. Бир мүнөт өтпөй эле тактайдын үстү билинер-билинбес жарык болуп калды. Жармаштырган нерселер жарык чыгарып турат экен, айдоочуга беш-алты метрден даана эле көрүнөт. Юлайдын таппаганы жок, минтип белги салуу үч уктасам да түшүмө кирмек эмес. Качканда арыкка тыгылып калбайлы деген аракети да. Мындай иште өтө кылдат болбосоң, бир эле жаңылыштык бүт планды кыйратып салышы мүмкүн. Ал эми Юлай андай олуттуу катага жол бере тургандардан эмес. Ар бир ишти ийне-жибине чейин ойлонуштуруп, анан жасайт.

Юлайдын жанына барып:

– Көпүрө даяр,- деп тапшырма күтүп калдым. Самолёт тез эле келип бурулуп токтоду. "Качан барабыз?" дегендей Юлайды карасам бейкапар, рациясын тиктеп отурат. Мени карап "азыр" дегендей башын ийкеп койду. Бир маалда рациясынын жашыл жарыгы өчтү, бул деген рация иштебей калды деген белги эле. "Кеттик!" деп чуркап жөнөдү, артынан мен да чуркап бараттым. Күзөтчүнү улам карап бараткам. Бир маалда эле аны артынан бирөө келип, оозун алаканы менен жаап караңгыга сүйрөп кирип кетти. Самолёттун жанында милициянын формасын кийген 3 адам пайда болуп, учкучтарга кол жаңсап бирдемелерди түшүндүрүп жатты. Биз жетип барганда самолёттун эшиги ачылып, бир учкуч жерге түштү. Аны тиги формачандардын бири желке талаштыра бир уруп, жерге сулатты. Юлай самолёттун ичине кирип кетти, артынан формачан адам автомат көтөрүп кирип кетти. Артты карасам фараларын күйгүзбөгөн бир бусик самолётту көздөй катуу келатат. Мен да кирсем экинчи учкуч окшойт, самолёттун ичиндегилерге автомат такап турат. Эки эркек, эки аял, балдары менен окшойт. Үч бала ордуларында кыймылдабай эле бизди карап калышты. Эркектердин бирөөсү колуна рация кармаган бойдон отурат кыймылдабай. Юлай учкучтардын кабинасына кирип кетиптир, Юлайдан кийин кирген формачан жигит да автоматын тигилерге такап турат. Мен эч нерсеге карабай артына өтсөм, гүлдүү кездеме менен тосулган бир бурч бар экен, ачсам төрт бурчтуу алты чакан ящик, жанында төрт чоң чемодан турат. Яшиктерди ташып чыга баштадым. Ящиктин сыртына “отуз беш килограммдан” деп жазып коюптур. Алтын окшойт, чакан болгону менен, өтө оор. Алып чыгып бусиктин оозуна турган балага берип жаттым. Чемодандар да оор экен, сүйрөп чыгып эле ыргытып жаттым. Юлай самолётто отурган жанагы эркектердин биринин тамагына бычак такап, бир нерселерди англисче сурап жатты. Көзү жырткычтыкындай экен, канчалык кыйнаса да, эч нерсе сүйлөбөй жатты. Ерхан ушул окшойт дедим. Негедир аны илбирске окшоттум. Аялдар балдарынын көздөрүн жаап бурчка тыгылып алышып бизден коркуп отурушат. Юлай шприц менен тиги адамдын моюнуна бир нерсе сайып жатыптыр. Экинчиси унчукпай башын бийик көтөрүп отурат. Юлай ага да укол сайып, саатын карап, мени "бүттүңбү?" дегендей карады.

Эки чемодан калган эле, эки манжамды көрсөттүм. Акыркы чемоданды сүйрөп өтүп келатып Юлайга башымды ийкедим. Бул “баары бүттү” дегеним. Юлай жанындагы формачан жигит экөө эшикке чыгып, жерде жаткан экинчи учкучту самолётко салышты. Самолёт эшигин жаап, буйдалбастан дароо учуп кетти. Биз да бусикке отуруп жөнөп кеттик. Болуп өткөн окуяны эч ким деле билбей калды. Баары тез, тыкан, ызы-чуусуз бүттү. Бусикти катуу айдап, айылды аралап тез эле трассага чыктык. Бир аз жүрүп бир кичине көчөгө бурулдук...

(Уландысы кийинки санда)