ЭШЕК КУРТУ МУРДУНАН ТҮШӨ ЭЛЕК ДЕГЕН ЭМНЕНИ БИЛДИРЕТ?
Фразеологизмдер менен сүйлөгөндү унутуп баратасызбы? Эсиңизге салабыз. Төмөндө бир нече фразеологиялык сөз айкаштары маанилери менен.
Сур жыландын суусаганын, кер жыландын кепшегенин билет – бардык айла-амал, куулук-шумдук, митаамдык колунан келет деген мааниде. Мисалы: Ал сур жыландын суусаганын, кер жыландын кепшегенин билет. Аны сен оңой ойлобо («Чалкан»).
Колу туткак – майда-чүйдө нерселерди, колуна тийгенди уурдап, жымырып кете берген уурулук жайы бар адамды айтышат. Мисалы: Колу туткак байбичелер өздөрүнчө бүлкүлдөшүп, күлүп жөн болушту («Куйручук»).
Арам сийдик – никесиз туулган, өз атасын билбеген адам. Дегеле сийдик сөзү оозеки тилде эвфемизм катары уруктун ордуна колдонулган.
Мисалы: Акыр заман иш кылды, Арам сийдик Бокмурун («Манас»).
Суу сийдик – уругунан бала болбогон, бала төрөлбөгөн, тукумсуз эркекти түшүндүрөт. Мисалы: «Суу сийдик», «куу баш» деген сөздү укпаган, мынчалык катуу, заар сөз экенин сезбеген (Төлөгөн Касымбеков).
Сийдиги булут айлануу – катуу жакырчылыкты, кыйын абалда калууну, аргасы түгөнүү, айласы кетүүнү туюнткан фразеологизм. Мисалы: Сийдиги булут айланып, Айтарга тили байланып (Мидин Алыбаев).
Көлөкөгө тон бычуу – кимдир бирөөгө же бир нерсе жөнүндө «ушундай болот», «болмокчу» деп сыртынан божомолдоп жоруй берүү, курулай кыялданууну билдирет. Мисалы: Жапар өз алдынча эле кыздын көлөкөсүнө тон бычып жүргөн. Ар ким өз көңүлүндө көлөкөгө тон быча берди (Касым Каимов).
Текей оттоо, текей терүү – эч нерсе кылбай бош жүрүүнү туюнтат, текей чөп түрү. Мисалы: Мурунтан эмне болдуң, текей оттоп жүрдүңбү?- деп атам мага абдан ачууланды («Чалкан»). Силер бул жерге текей тергени келген жоксуңар! («Чалкан»).
Уй мүйүз тартуу, уй мүйүз болуу – жарым тегерек тартып кырка отуруу. Мисалы: Беркилер да уй мүйүз тарта жумшак жалбырак үстүнө тизе бүгүштү (Шүкүрбек Бейшеналиев). Шакирттер так молдонун оропарасында уй мүйүз болуп отурушат (Мамасалы Абдукаримов).
Эшек курту мурдунан түшө элек – жаман-жакшыны, кыйынчылыкты көп көрө элек, кагылып-согула элек деген мааниде. Мисалы: Бул баланын дагы эшек курту мурдунан түшө элек да, ошон үчүн оозун көптүрүп сүйлөп жатат,- деди Бейшебаев сөзгө кошулуп («Ала-Тоо»).
(Фразеологиялык сөздүктөрдөн алынды)
"Супер-Инфо" гезитинин материалдары жеке колдонууда гана уруксат.
Жалпыга таратуу "Супер-Инфо" гезитинин редакциясынын жазуу түрүндөгү уруксаты менен гана болушу мүмкүн.
