КИМДЕ КҮНӨӨ, КИМДЕ ЭМИ?

Тагдыр

“Аялдын көз жашын агызба, анын ар бир тамчысын Кудай санап турат” деген сөздү укканым бар. Алдымда көз жашын төгүп турган аялдарды карап, заманыбыздын эркектеринин майдаланып бара жатканына эрксизден таң калдым. Бир аял эмес, эки аялдын, балдардын жүгүн көтөрө турган эркектер күн карама болуп жүрүшсө, заман кантип оңолот да, кыргыздын келечеги кайда барат?!

"УУЛУМДУ МУУНТКАНЫ АКЫРКЫ ЧЕКИТ БОЛДУ"
Астра эже сөздү минтип баштады:
– Тагдыр экен, биринчи турмушумдан жолум болбой, бир уулдуу болгондон кийин азыркы күйөөмө турмушка чыккам. Күйөөм мурунку аялынан эки кызы бар экенин, аялын бирөө менен кармап алып ажырашып кеткенин айткан. Өзүм Орусияда соода кылгандыктан, Байсал экөөбүз тең Орусияга кеттик. Ал ортодо менин боюмда болуп калды. Кайын журтум кайнимди үйлөнтүп жатканын айтып, бизди чакырып калышты.
Ошол жолку келгенибизде күйөөм өзгөрүп, башкача болуп калганын байкадым. Аялдын жүрөгү мындай учурда бир нерсени сезет экен. Эмне болгонун сурасам, ал “кечирип кой, баары бир бирөөдөн угарсың. Аялымды кармап алып эмес, мен башка аял менен жүргөндүктөн ажырашып кеткенбиз. Азыр да ал аял менен байланышым бар. Ал мен үчүн баарына даяр. Кааласам үй, машина сатып берем деп жатат” деди. Так ошол учурда кайнимдин калыңын төлөй албай, кайненемдер улуусу катары күйөөмдү төлө деп жатышкан эле. Ушул окуядан кийин “эгерде инимдин калыңын төлөп бербесең, мен тиги аял менен жашайм” деди. Мага ал учурда калың төлөмөк кайдан? «Ичимде бир балам, сыртымда бир балам, мындан ары кантип жашоо керек?» деген маселе турган. Ошентип, ажырашып кеттик. Балам төрөлүп, ал торолгончо Кыргызстанда жашап, андан соң белди бекем бууп кайра Орусияга кеттим. Турмуш менен күрөшө баштадым.
Эки жылдан соң күйөөм Байсал мага кайтып келди. Балам үчүн элдешкенге мажбур болдум. Балам сырттан эркек киши кирип келсе эле “аталап” аркасынан чуркап, кетип калса томсоро түшкөнүн көрүп жаман болчумун. Бул жылдары эмнелер гана болгон жок... Жолдошум эки-үч күндөп жоголуп кетчү да, аракка тоюп келип үйдөн чатак салар эле. Ошол күндөрү мен көзүнө желмогуз көрүнүп калчумун. Чөнтөгүндө 2-3 миңдей акча болчу. Бул акчаны иштебесе кайдан алат эле? Көздүүнүн сокуру болуп алардын канча жылдан берки байланышын сезбеген экем. Ал аял күйөөмдү мурунку аялынан да ажыратып алган. Өзү күйөөмдөн он жаш улуу Нуркамал Камбарова деген аял. Политехте информатикадан сабак берет. Ал “сенин аялың Орусияда жүрүп башкадан боюнда болуп келди. Ал сенин балаң эмес, мендей сени эч ким сүйбөйт” деп айтчу тура.
Ата менен баланын окшоштугун эл билсин деп сүрөтүн да алып келдим. Бир жолу улуу баламды күйөөм там­дын аркасына алпарып муунтуп жаткан экен. Мурун уруп-согуп өгөйсүнтүп жүрсө да, уулум мени аяп айтпай жүрүптүр. Мен ушул эки уулум үчүн анын тепкисине, аялдык намысым тебеленгенине карабай жашап жүргөм. Ичим катуу муздады. Ойлоп көрсөм, он жылдан ашык убакыт тиги аялы менен да, мени менен да жашап жүргөн экен. Менин ишим кыйчалыш болгондо ага кетип, анын акчасын түгөткөндө кайра мага келип жүргөнүн эми түшүндүм. Ага азыр уулунун сагынып жатканы да, менин ага короткон жылдарым да маанилүү эмес. Деги эле убал-соопту билбеген мындай адамдар кайдан чыгат?!

АЯЛДЫК НАМЫС ЖАНА АЛСЫЗДЫК
Бул окуяны Айзада аттуу келин айтып отурду:
– Мени ала качып кеткенде 19 жашта элем. Сүйүүнүн же жаштыктын даамын тата элек учурда бир үй-бүлөнүн түйшүгүн көтөрүп отуруп калдым. Күйөөм табиятынан көп сүйлөбөгөн түнт адам. Айыл жери, жетишпеген жашоо. Күйөөм тиричиликке байланыштуу маселе чыкса да мага түртө салып кутулчу. Акыры менин демилгем менен Бишкекке келип оокат кылмай болдук. Ортодон кайненем ооруп каза болуп калды. Ошондон кийин негедир күйөөм экөөбүздүн ортобузду бириктирип турган жип чорт үзүлдү. Аялмын да, менин канатымды каккылап жашоо үчүн күрөшкөнүмдү баалап же жакшы сөз айтып маңдайымдан сылап койбогон күйөөмө аябай жиним келди. Чатакташып төркүнүмө кетип калдым. Бул учурда бир уул, бир кыздуу болуп калганбыз. Дилимде күйөөмдү күтүп жүрдүм, бирок келбеди. Акыры балдарымды ата-энеме таштап борборго келдим.
Күйөөм экөөбүз тең мурун курулушта иштеп жүрүп, мен евроремонт жасаганды үйрөнүп алган элем. Кудайга шүгүр, акчаны жакшы эле табам. Бирок акча мени бактылуу кыла албады. Балдар үчүн күйөөм менен жолугуп жүрдүм. Бир күнү ал “экөөбүз эмне эле жинди болуп жүрөбүз? Кой эми, чогуу жашайлы” деди. Бирок бул учурда бир кыз менен жакшы мамиледе болуп, анын боюнда бар экен. Биз бир аз жашагандан кийин гана бул тууралуу билдим. Айылга барып балдарыбызга, ата-энеме “биз элдештик” деп келгенибизди ойлоп, жаным кашайып кетти. Ага карап “тиги кыз төрөсүн, эгерде чын эле сенин балаң болсо, багып алганга даярмын” дедим. Күйөөм кызды сүйлөшүүгө алып келди. Ал менин эмес, мен анын күйөөсүн тартып алып жаткансып чакчырылды. “Сени мен чакыргам, чогуу отуруп кеңешели” десем да сөзгө келбей, буркулдап сыртка чыгып кетти. Күйөөм эч нерсе айта албады. Анан ичимдеги жалынды басуу үчүн көчөгө чыгып арак ичип алдым. Үйгө келатсам, кызды ээрчитип күйөөм үйдөн чыгып бара жаткан экен. Эмне кылар экен деп мас болгон адамча жерге жатып калдым. Эгер күйөөм мени карабай басып кетсе, чындап көңүлү карарганы деп ойломокмун, бирок ал мени көтөрүп келип үйгө жаткырды. Уктап калган экем, бир кезде карасам, күйөөм менен тиги кыз бурчка төшөк салып жатып алышыптыр. Тигинин курсагын кармалап бир нерселерди айтып жатат. Аялдык намыс жүрөктү күйгүзүп жиберет экен. Кордолгон намысым, бааланбаган баркым үчүн ошол учурда бычакка да түшкөндөн кайра тартпас элем. Эки бала төрөп, энесин баккан мага мындай жылуу сөз айтканы эсимде жок. Эртең менен туруп, “мени бактылуу кыла албадың, эми жок дегенде ушул экөөнү бактылуу кыл” деп коштошуп баса бердим. Элден кем эмес жашап, балдарымды багып жүрдүм. Негедир күйөөм экөөбүз биротоло кол үзүшө албай койдук. Ажырашсак да жакын адамдардай ал-абалыбызды сурашып турчубуз. Кантсе да алаксып, жашоону улантуу керек эле.
Ошентип, таластык жигитке турмушка чыктым. Аны менен аз эле убакыт жашадым. Көрсө, ал баңгизат сайынган адам экен. Туугандары “передозировкадан” араң аман алып калышып, апасы Алматыга дарылатканы алып кетти. Төрт айдан соң мага телефон чалып, “кечирип кой, айыгарыма көзүм жетпей калды, сени бекер байлабайын” деп айтты. Тагдырдын бул соккусун да көтөрүүгө туура келип, Таластан Бишкекке жол тарттым. Бишкекте мурунку күйөөмдөн башка эч кимим жок эле. Ага телефон чалып, “мен эми Орусияга кетишим керек, бул жакта кала албайм” дедим. Ал макул болуп, “бүгүн түнөй турган жериң барбы?” деп сурады. Түнөй турган жерим жок болчу. Ошол түнү мейманканага бардык.
Москвадан курулуш тармагынан жакшы жумуш таап, алтургай тез эле он чакты адамга бригадир болуп калдым. Катуу ооруп врачка көрүнсөм, боюмда бар экенин айтты. Күйөөмө айтсам, “мен экөөң менен тең жашайм” дейт. Макул болбоско айлам жок эле. Учурда күйөөм эки үй-бүлөдө жашайт. Бирок ал ошол жоопкерчиликти деле сезбегендей. Ага тиги үйүндө да, бул үйүндө да жакшы. Эки жакта эки аялдын жүрөгү эзилип жатканы менен иши жок. Эмне кыларымды билбейм...

«АЗЫР ЭРКЕКТЕР АЛСЫЗ, МАЙДАЧЫЛ БОЛУП БАРАТЫШАТ»
ДЕГЕНГЕ КОШУЛАСЫЗБЫ?

Ибрагим Жунусов,
КРнын Вице-премьер-министри:
– Эркектер майдачыл, алсыз болуп баратканын көрүп эле жүрөм. Бирок мен буга заманды күнөөлөбөйт элем. Анткени мындан жаман шартта да эркек өз үй-бүлөсүн таштап, материалдык кызыкчылыкты жогору коюп басып кеткен эмес. Эркек өз үй-бүлөсүн мыкты багып, ал гана эмес, айылын, керек болсо бүтүндөй мамлекетти багышы керек. Өз үй-бүлөсүн таштап кеткен эркектерди мен сыйлай албайм.

Айбек Карымов,
ырчы:
– Мен башка эркектер үчүн жооп бере албайм. Өзүмө келсем, майдачыл эркектерден эмесмин. Эркектер материалдык байлыкты жогору койгону деле заман талабы. Балдарыңды элден кем кылбай багыш керек, үй-жай кылып бериш керек дегендей. Бирок духу күчтүү эркек кандай кырдаал болсо да күчтүү бойдон калат деп ойлойм.

Чолпонбек Абыкеев,
жазуучу:
– Илгери эркек кылыч менен жоодон элин, үй-бүлөсүн коргоп келген. Бул эркектин табиятындагы нерсе. Бирок заман өзгөрүп, турмуш менен күрөшүүдө кара күч эмес, акыл-эс, куулук сыяктуу нерселер менен күрөшүш керек болуп калды дейли. Мындай учурда аялдар жөндөмдүүлүк кылып кетишти. Азыр үйдө бала баккан эркектер арбып, акча тапкан аялдар көбөйдү. Ал эми ажырашкан чакта да жубайлардын ортосунда терең урматтоо болсо, алар бири-бирин таштабайт.

Нурлан Насип,
ырчы:
– Бул пикирге кошулам. Анткени өз сөзүнө тура албаган, майдачыл эркектер көбөйүп баратат. Баарынан да аялын эмес, өз канынан жаралган баласын таштап кеткен эркектерге таң калам. Болуптур, аялы менен көз карашы төп келбей ажырашып кетсе да, балдары менен кабарлашып, аталык милдетин аткарып турушу керек.

Нуржамал Жийдебаева
koom@super.kg