Жеке ишкер Асел Алымбаева бизнес баштагысы келгендерге өз тажрыйбасын жана топтогон сырларын бөлүшөт.
Туулган жылы – 1988-жыл;
Туулган жери – Токтогул району, Толук айылы;
Билими – Кыргыз улуттук университетинин экономика факультетин аяктаган, магистратурада билимин улантууда.
Үй-бүлөлүк абалы – үй-бүлөлүү, 2 кыздын апасы.
“Соода-сатыкка 5 жашымдан баштап аралашкам”
- Үйдө 6 бир тууганбыз. Эжем, сиңдим, үч иним. Баарыбыз эле соода-сатык, өндүрүш тармагындабыз, бир гана эжем мугалимдик кесипти тандады. Баарыбыздын соода менен алектенгенибиз атамдын идиш-аяк, кийим-кече, азык-түлүк жана башка товарларды алып сатып, киреше тапканы түрткү болсо керек. Ошентип мен да 5 жашымдан баштап соодага аралаша баштагам. Атама 35 сомго бир куту “Love Is” сагызын алдырып, 100 сомго сатып, ал акчаны беш жүз сом кылып чогултуп ата-энеме бергеним эсимде. Ошондо аз эле акчадан көп акча топтосо боло турганын түшүнгөм. Мен 5-класста окуп жатканда атам 37 жашында айыкпас оорудан улам каза болду. Мындан улам апама жардамчы болуп түшкө чейин сабакка барып, андан кийин дүкөндө иштечүмүн. Атам эмгекчил, ачык-айрым, эл менен тил табышканды билген инсан эле. Айылдаштарыбыз атамды аябай баалап сыйлашат. Алар мени көргөндө атам тууралуу айтып беришет. Бекеринен кыргызда “атамды көргөн өлбөсүн” деген сөз айтылып калбаптыр да. Айылга барып калсам сый-урмат менен тосуп алышат.
“Максатым – ишкерлерди көбөйтүү. Алар көп болсо, өлкө да өнүгөт”
- Алдыга койгон максаттарым чоң. Учурда каражат жөнүндө сабактарды алып, Кыргыз мамлекетинин өнүгүшүнө аз да болсо салым кошсом деген ниетим бар. Бала кезден мамлекетке пайдам тийсе деп кыялданчумун. Эми ал кезде депутат же президент болуп гана салым кошо алам деп ойлочумун. Мамлекеттин өнүгүшүнө жөнөкөй жаран болуп деле салым кошсо болот экен. Мен айылдан келгенде каржы тууралуу китеп алайын же бизнес тренинг, семинарларга катышайын десем студент үчүн баасы кымбат болчу. Башка өлкөлөрдөн атайын бизнес тренерлер келишет. Студенттердин мындай тренингге катышууга мүмкүнчүлүгү жок. Ошол себептен азыркы максатым - кыргыз элиме арзан баада тренингдерди уюштуруу. Жаңы бизнес баштайм дегендерге туура жол көрсөтүп, ошол адамдын ичинде катылган максаттарын тапканга аракет кылуу. Бизнес жаатындагы тажрыйбамды аз да болсо жаштарга бөлүшкүм келет. Максатым - өлкөдө ишкерлердин санын көбөйтүү. Ишкерлер көбөйсө, өлкөбүз да өнүгөт.
“Бизнести кичинекей каражат менен деле баштаса болот”
- Турмушка чыгып, жолдошум экөөбүз Орусияга бардык. Ал жерге барганда менин боюмда бар, жолдошум жумуш таба элек болчу. Анан кошуналардан 100 рубль сураганга туура келди. Ошондо бирөөдөн карызга акча алып көнгөн эмесмин деп нааразы болуп, ушунчалык намыстандым, дарыканаларга пол жуугуч болсом да иштейин дедим. Бирок 4-5 айлык боюмда болгондуктан мени жумушка алышкан жок, мен ошондо азык-түлүккө ошончолук көп акча керектигин түшүндүм. Буга чейин өзүбүз магазин иштетип жүргөндүктөн бекер келип жаткандай эле сезилчү. Кийин Борбордук базар жакты караштырсам ижарага орун берилип жатыптыр. Ошол орунду алып иштетип баштадык. Карызга товар алып келип, сатууга кириштик. Ошентип тобокелге барып иштөөмө кичинемден соодада жүргөнүм себеп болду окшойт. Андан кийин мекенибизге кайтып, кийимдерди тигип, “Дордой” базарына сатып, Орусияга, Казакстанга жөнөтүп иштеп баштадык, ошондой эле аймактарда дагы дүкөндөрүбүз ачыла баштады. Башында 10 кийим тигүүчү машина менен баштаганбыз. Азыр эки цехибизде 150 адам иштейт. 95 пайыз товар экспортко кетет. Орусияга, Казакстанга жөнөтүлөт. Ишкерликти сөзсүз түрдө көп каражат менен башташ керек эмес.
“Адам бир гана иштин профессионалы болсо жетиштүү”
- Бизнес кылууда бардык ишти өзүңдүн колуң менен жасаш же аткарыш башкы маселе эмес. Негизгиси идеяң дагы, миссияң дагы күчтүү болуп, командага ар тармактын мыктыларын тандай билиш керек. Өзүң программист, бухгалтер, конструктор, модель, дизайнер болуунун кереги жок. Анын баарын билем десең көп убакыт керектелет. Ошол эле учурда адам бир гана багытта профессионал болсо жетиштүү болот деп ойлойм. Көпчүлүк адамдар ушул жумуштун баарын аткарам деп, компаниянын өсүүсү менен алек болбой, компания аз убакыттын ичинде банкротко учурайт. Командаң канчалык күчтүү болсо, ошончолук бизнесиң жакшы жүрөт. Мен дагы биздин командага эң күчтүү деген эки конструктор-дизайнерди жумушка алдым. Алар кайсы кездемеден кандай моделдер жакшы чыга турганын баарын ойлонуштуруп иштеп чыгышат.
“Мен ишкермин” клубун негиздеп жатабыз”
- 17-мартта “Мен ишкермин” клубунун ачылышы болот. Жеке ишкерлер клубун негиздеп жатабыз. Көпчүлүк жаштар мектепти аяктагандан кийин коомчулуктан өз ордун таба албай кыйналышат. Аларга биздин мектептин программасында каржылык боюнча кантип жашап кетиш керек, акчаны кантип пайдалануу керек, кантип жоктон бар кыла алабыз, ушул сыяктуу темаларда окутуп, үйрөтпөгөндүктөн ушул маселелерде кыйынчылык көрүшөт. Мына ушул багытта жаштарга жардам берүү максатында ушул жаш ишкерлер клубун ачууну чечтим. Биздин клубдун негизги максаты - жаштарга бизнес багытында билим берүү жана аларга туура жол көрсөтүү, тажрыйбалуу бизнесмендер менен жаш жаңы гана бизнес баштаган ишкерлерди жолуктуруу, тажрыйбасы менен бөлүшүү. Анда тренингдерди кыргыз тилинде өткөнгө аракет кылабыз. Анткени аймактардан келген жаштар көп. Ал эми аймактардагы жаштарга да маалымат жетүүсү үчүн НТС телеканалынан атайын теледолбоор даярдап жатабыз. Кимдин күчтүү бизнес идеясы болсо биздин программага катышып, өз идеясын ишке ашырганга мүмкүнчүлүк ала алат. Мисалы, Орусиядан же Казакстандан келген бизнес тренингдин баасы 100 доллардан кем болбойт. Буга бардык жарандардын мүмкүнчүлүгү жок. Ошондуктан окутуунун баасын арзаныраак кылабыз. Баштапкы билеттердин баасы 1 200 сом. Клубдун ачылышына карата белгилүү бизнес тренер "Black Star Burger" компаниясынын негиздөөчүлөрүнүн бири Илья Кусакинди алып келейин деп жатабыз. Анткени Орусия менен Кыргыз мамлекетиндеги бизнесте жалпылыктар бар. Эгерде мен ишкерлик тууралуу тренингдерге мурда катышканда 10 жылда басып өткөн жолумду 2-3 жылда басып өтмөкмүн деп ойлоп коём.
“Эч убакта бирөөнүн колдоосуна үмүт артпоо зарыл”
- Мен бирөөнүн колдоосун күткөндү жаман көрөм. Албетте, жолдошуңдун колдоосу керек. Бирок туугандарым жардам берсин деп күтпөш керек. Мен бирөөдөн бекер тамак жеп көнгөн эмесмин. Бардык нерсе үчүн төлөш керек. Көпчүлүк акча болсо бизнес кылат элем деп ойлойт. Бирок бизнес кылуу үчүн сөзсүз түрдө биринчи кезекте акча керек эмес. Биринчи орунда сенин идеяң, ага болгон жөндөмдүүлүгүң турат. Көп акча менен бизнес баштап деле бир эле учурда банкрот болуп калышың мүмкүн. Аз акча менен деле улам алдыга кадам таштап жатып бизнести өнүктүрүп алууга болот. Мисалы, Фейсбуктун негиздөөчүсү Марк Цукербергдин идеясын ишке ашыруу үчүн инвесторлор кезекке турушкан. Ошондой эле же Стив Жобс компьютерди ойлоп тапканда дагы инвесторлор өздөрү келишкен. Бизнеске кызыгууң болсо эртеңки күнгө калтырбай, бүгүн башташың керек. Аздан ишке ашыруу зарыл. Мисалы, мен жашоомдо 5 тепкичти бир алып кетем деп кайра биринчи тепкичке түшүп калчумун. Ошондуктан чоң акчаны кыялданбай, идеалдуу учурду күтпөй, эмне бар болсо ошону менен ишкерликти баштоо абзел.
“Тобокелге баруудан коркпош керек”
- Тобокелге барууну билүү зарыл. Мен көп жерден тобокелге барып, банкрот болгом. 50-60 миң доллар карыз болуп калган учурларым болгон. Бир эле учурда 30-40 адамга карыз болуп калгам. Бирок мен чөгүп кеткен жокмун. Кээ бир адамдар мындай учурда депрессияга түшүп кетет. Ошол учурда мен Дональд Трамптын карыздан кутулуу тууралуу системасы менен абалдан чыккам. Ар бир ишкер бир нече жолу банкрот болушу мүмкүн. Ишкерлик менен алектенем дегендер чечкиндүүлүк, эр жүрөктүүлүк сапатка ээ болуусу зарыл.
“Ийгилигимдин сыры максатка карай талыкпай, чарчабай алдыга карап умтулуумда болсо керек”
- Өзү канча ийгиликтүү бизнесмен болсо ошончо түрдүү ийгиликтин сыры бар. Бирок баарынын бир окшоштуктары бар деп ойлойм. Менин ийгилигимдин сыры максатка карай талыкпай, чарчабай алдыга карап умтулуумда болсо керек. Мен эч качан болду эми деп отуруп калган эмесмин. Банкрот болгон учурумда деле үмүтүмдү үзүп кол шилтеп койгон жокмун. Дагы бир сыр катары командама жумушчуларды алганда алардын өз ишин канчалык билгендигине эле карабастан, ал адамдын адамгерчилик мамилесине да карап алам. Адам канчалык адамгерчиликтүү болсо, ал ошончолук уяттуу болот. Уяттуу адам ар дайым жумушун жогорку деңгээлде жан дүйнөсү менен аткарат.
“Кичүү кызымдын мүнөзүн өзүмдүн мүнөзүмө окшоштурам”
- Улуу кызым 2-класста окуйт. Ал сүрөттү жакшы тартат. Келечекте дизайнер же сүрөтчү болот го деп ойлоп калам. Тартынчаак болуп калбасын деп азыртадан баштап аны актёрлук чеберчилик курсуна жаздырдым. Ал эми кичүү кызым 4 жашка чыгайын деп калды. Анын мүнөзүн көрүп, өзүмдүн кичинекей кезиме окшоштурам. Ал чыйраак, өзүнүкүн бербеген эптүү кыз. Мүмкүн менин жолумду жолдоп, ишкер болот, чоңойгондо көрөбүз.
“Мен багындырчу ийгиликтер алдыда”
- Өзүмдү аябай ийгиликтүүмүн деп эсептебейм. Анткени мен багындырчу ийгиликтер алдыда. Ийгиликке жетиш үчүн талыкпаган эмгек, өзүңдүн максатыңды туура көрө билүү керек деп эсептейм. Тренинг-семинарларды уюштуруп баштаганыма саналуу гана айлар болгондуктан бул жаатта өтө билгичмин деп айта албайм. Жаңы бизнес баштайм дегендерге тажрыйбам жетсе керек. Анткени бизнести мен төрөлө электе эле кылып бир жакшы көрсөткүчтөргө жеткен бизнесмен агай-эжелерибиз бар. Бирок болгон күч аракетимди, болгон убактымды жумшап, Москвага, Казакстанга барып дүйнөлүк бизнес-тренерлерден сабак алып өз тажрыйбамды жогорулатып жатам. Алардан алган билимимди жаштарыбыз менен бөлүшсөм мен үчүн сыймык. Биздин Кыргызстаныбызда кыргыз тилдүү бизнес-тренерлер өтө аз, ошол себептен кыргызча бизнес жөнүндө маалыматтар пайдалуу болсо керек деп ойлойм. Акырындык менен дүйнөлүк деңгээлге жетсем деген максатым бар.
Асел Алымбаеванын Инстаграмдагы баракчасына бул шилтеме аркылуу кире аласыз. Ал эми “Мен ишкермин” клубунун Инстаграмдагы баракчасына бул шилтеме аркылуу кирсеңиз болот.
Байланыш телефондору: 0703 34 70 00, 0553 34 70 00.
Туулган жылы – 1988-жыл;
