Климат улам өзгөрүп жаткан шартта суу ресурстарына болгон муктаждык күч алды. Элеттиктер сугаруу жана айыл чарба керектөөлөрү үчүн суунун тартыштыгына туш болуп, маселени чечүү жолдорун издей башташты. “Кыргыз Жайыты” аттуу жайыт пайдалануучулар ассоциациясынын жетекчиси Абдималик Эгембердиев Кыргызстандын айылдарында жасалма мөңгүлөрдү жасап келатат. Жалал-Абад облусундагы Кара-Төбө айылы анын шыктандыруучу вазыйпасынын пункттарынын бири болуп калды.
Жасалма мөңгүлөр улам бир айылда айыл чарбасынын келечегин өзгөртүүдө
Абдималик Эгембердиев курамына санаалаштары жана элеттиктер кирген команда менен биргеликте жасалма мөңгүлөрдү жасоо долбоорун даярдап, аны ишке ашырды. Суунун тартыштыгы өзгөчө курч маселеге айланган Аксы районунун Кара-Төбө айылында Эгембердиев жасалма мөңгү орноткон. Тоңгондон кийин кышында мөңгү 50-60 миң куб метр музду камтыган чоң суу сактагычка айланган. Бул элеттиктерге чарбагын сугарып, суунун тартыштыгы өңдүү көйгөйдү чечүү үчүн мөңгүнү ресурс катары пайдаланууга мүмкүндүк берет.
Экологияга жана айыл чарбасынын келечегине салым
Абдималик Эгембердиев жасалма мөңгүлөр айыл чарбасын суу менен жабдуу көйгөйүн чечүүдө олуттуу мааниге ээ болушу мүмкүн деп эсептейт. Ал жасалма мөңгүлөрдүн жардамы менен сугат жана айыл чарба керектөөлөрү үчүн сууга болгон чоң муктаждыкты азайтса болорун баса белгилейт. Жасалма мөңгүлөр кургакчылык жана суу тартыш мезгилде ишенимдүү ресурстар катары кызмат кылып беришет.
Кара-Төбө айылынын башчысы Сабыр Оролбаевдин айткандары жасалма мөңгүлөрдүн маанилүүлүгүн тастыктап турат: “Биз чарбак үчүн 70-80 литр булак суусун пайдаланабыз, кезектешип сугарабыз, бирок кезек 40 күндө бир гана жолу жетип, болгону 6 саат сугарабыз. Акыркы эки жылдан бери суунун тартыштыгы маселеси өзгөчө курч турат. Ошондуктан жасалма мөңгү биздин айыл үчүн эң пайдалуу вариант болуп калды, себеби аны суу сактагыч деп койсо да болот”.
Келечекке пландар
Абдималик Эгембердиев азыркы жетишкендиктери менен чектелип калгысы келген жок. Кийинки жылы Кыргызстандын 7 облусунда суусу аз айылдар үчүн мөңгүлөрдү түзүү пландалып жатат. Абдималик жаратылышка пайда алып келүүгө жана кеңири аймакта айыл чарбасынын туруктуулугуна салым кошууга умтулууда.
Абдималик Эгембердиев көз карашын угуп көрөлү: “Адистер жана окумуштуулар мөңгүлөр азайып, эрип жатканын айтышууда. Биз өз күчүбүз менен чакан да болсо жасалма мөңгүлөрдү жасап, бир аз да болсо микроклиматты жакшыртуу үчүн табиятка жана экологияга пайда алып келүү максатын алдыбызга койдук”.
Абдималик Эгембердиевдин Кыргызстандын элет жергесинде суунун тартыштыгы өңдүү маселени чечүүдө ишке берилгендиги жана тырышчаактыгы таасирдүү жыйынтыктарга алып келүүдө. Анын жасалма мөңгүлөрү ишенимдүү суу сактагычтарга айланып, айыл чарбасынын туруктуулугуна салым кошууда. Бул бир эле адам айлана-чөйрөнү сактоого жана жергиликтүү жамааттын жашоосун жакшыртууга кантип маанилүү салым кошо алаарын тастыктаган жакшы мисал.
#ЭкоЖаша
“Курама Стори Лаб” коомдук фонду “ЭкоЖаша” маалыматтык өнөктүгүн жана анын алкагында конкурсту өткөрүү демилгесин көтөрдү. “Курама Стори Лаб” буларды Улуу Британиянын Кыргыз Республикасындагы элчилигинин каржылык колдоосу менен ишке ашырууда.
Ар бир адам бул конкурстун маңызын таба алат. Анын үстүнө бул биздин планетабыз үчүн пайдалуу бир иштерди чогуу жасоонун жөнөкөй жана кызыктуу жолу. Конкурс 14-июндан 30-июнга чейин созулат.
Экологияга байланыштуу окуяңызды, сүрөтүңүздү же видеоңузду социалдык тармактарда бөлүшсөңүз болот. Бул бак-дарак отургузган акцияда тартылган сүрөт болушу ыктымал, же таштандыны кантип сорттоп жатканыңыз тууралуу окуя менен бөлүшө аласыз, же экологиялык демилгелериңиз тууралуу баяндаган тасма болушу мүмкүн.
Конкурска катышуунун шарттары:
1. Инстаграмдагы баракчаңызда экологияга байланыштуу окуя, сүрөт же видео менен бөлүшүңүз;
2. #ЭкоЖаша #EcoJasha деген хэштегдерди колдонуп, постто @kuramastory деп белгилеп коюңуз;
3. Профилиңиз ачык болушу керек.
“ЭкоЖаша” долбоорунун өнөктөшү, Улуу Британиянын Кыргыз Республикасындагы элчилиги байгелерди ойноткон маалда бардык шарттарды аткарган жигердүү катышуучулар баалуу жана пайдалуу нерсени утуп алууга мүмкүнчүлүк алышат.
Июнь айынын ичинде @kuramastory баракчаларында жана ЖМКда өлкөбүздүн булуң-бурчунда жашап, глобалдык климаттык кризисти чечүүгө өз салымын кошуп жаткан мыкты адамдардын окуялары жарыяланып турмакчы. Бул адамдардын мисалдары көпчүлүгүбүздү шыктандырып, күч-аракетибизди бириктирип, климаттын өзгөрүүсү сыяктуу коркунучтун мизин кайтара алабыз деп үмүттөнөбүз.
Биз, адамдар, жаратылыштын жана анын циклдеринин бир бөлүгү болуп саналабыз. Экосистемага тийгизип жаткан таасирибиз күнүмдүк жашообузда да олуттуу из калтырууда. Кадыресе жашообузда деле оң өзгөрүүлөрдү жасай алабыз. Анда эмесе, планетабыздын жаркын келечегин чогуу түптөп көрбөйлүбү!
“Курама Стори Лабдын” социалдык тармактардагы маалымат өнөктүгүнө кошулуңуз!
Инстаграм: https://www.instagram.com/kuramastory/
Фейсбук: https://www.facebook.com/profile.php?id=100076214776430
Ютуб: https://www.youtube.com/@eco312
