Жылдан жылга Бишкектин аймагы кеңейүүдө. Шаар 30 жыл мурун борбор калаанын айланасында өзүнөн өзү пайда болгон "саман алкагына" курулган жаңы конуштардын эсебинен өсүп жатат.
Өзүңүзгө өзүңүз куткаруучусузбу?
Бүгүнкү күндө Бишкектин жанында 50гө жакын жаңы конуштар бар. Көз карандысыз изилдөөлөр боюнча, бул конуштарда 700 миңден ашуун адам жашайт. Бул Швейцариянын борбор шаарынын калкынан да көп жана Кыргызстандын борборунун калган калкына барабар.
Шаар бийлиги борбор калаанын конуштарындагы мыйзамсыз курулуштар көйгөйү менен көп жылдардан бери алышып келет. Анткени бул райондордун жашоочулары борборго жакыныраак көчүп келип, ойго келбеген бир катар жашоо-шарттарына туш болушат. Анткени бүгүнкү күндө Бишкектеги жаңы конуштардын көбүндө эң керектүү нерселер: таза суу, электр энергиясы, газ, жол, социалдык кызматтарга жетүү жана башка кызматтар жетишсиз.
Маршруттук таксинин айдоочусу Марс Дүйшөнбаев Ак-Жар конушуна жүргүнчүлөрдү ташыйт. Анын айтымында, айдоочулар өздөрү бул жаңы конуштун жолдорун оңдоого акча чогултууга аргасыз.
"Жыл сайын чогулган каражат жергиликтүү жолдорду жакшыртууга жумшалат. Болбосо, бул жерден унаа айдоо абдан кыйын. Азыр мурункуга караганда бир аз жеңилирээк. Бирок жамгыр жааганда жолдордо кайрадан чуңкурлар пайда болот. Бул транспорттун тез бузулушуна алып келет. Жакында эле унаа оңдоого 4000 сом короттум. Бирок эмне кылмак элек, иштеш керек. Жолдор күн ачык болсо чаң, жамгыр жааса ылай болуп калат. Ушундай жашоодо жашап жатабыз", - дейт Марс Дүйшөнбаев.
Кооптуу бурчтарды текшилөө керек.
SIAR research & consulting компаниясы жаңы конуштар боюнча изилдөөнүн жыйынтыгын жарыялады. Анын жыйынтыгы боюнча жарандардын 43 пайызы жаңы конуштардагы инфраструктуранын жоктугун эң негизги көйгөй деп аташкан. Сурамжылоого катышкандардын 17 пайызы транспорт көйгөйүн аташкан, себеби коомдук транспорт жаңы конуштарга жетишпейт. Дагы 11 пайызы мектеп жана бала бакчалардын жоктугун белгилешти. Анын үстүнө шаарда каттоосу жоктугунан улам жаңы конуштарда жашагандардын көбү балдарын шаардагы мектептерге бере алышпайт.
Эң ири турак жай массивдери Бишкектин Ленин районунун аймагында жайгашкан, алардын айрымдары он жылдан ашык убакыттан бери бар. Алар: Арча-Бешик, Ак-Өргө, Ала-Тоо жаңы конуштары. Бул конуштарды райондун акимиаты жана мэрия тейлейт.
Бул жерлерде инфраструктура дагы эле толук түзүлө элек жана шаардык коммуникациялар толук кандуу иштебей жатат. Мисалы, апрель айынан октябрга чейин “саман алкагында” суу берүү үзгүлтүккө учурайт. Жайкысын ал сугат үчүн пайдаланылат. Мындан тышкары, ирригациялык тармактар бузулуп, аларга үйлөр курулган. Бул дээрлик бардык жаңы конуштарга тиешелүү. Суу түтүктөрүн куруу боюнча бир нече долбоорлор ишке ашырылган, бирок дагы эле толук нормалдуу суу менен камсыздоо жок.
Ала-Тоодо мектеп курулуп, жолдор оңдолуп жатат. Бирок оңдоо иштери капиталдык оңдоого караганда көбүрөөк жасалат. Оңдоо иштеринде бүтөлгөн чуңкурлар бир азга гана жетет.
"Жаңы конуштар бул биздин пландарыбызда чоң артыкчылык болуп саналат. Биз бул эбегейсиз жаңы конуштар цивилизациялуу болушу керек экенин толук түшүнөбүз. Маселе каражатта, бул ачык эле көрүнүп турат”, - деди Бишкек шаарынын мэри Айбек Жунушалиев.
Жаңы конуштардын көйгөйлөрү бүгүнкү күндө шаардык муниципалитет жана жалпы өкмөт үчүн эң маанилүү маселелердин бири болуп саналат. Жаңы конуштардын негизги калкы ички мигранттар болгондуктан андагы көйгөйлөр социалдык чыңалуунун күчөшүнө алып келет. Мына ушундан биз бардык аракетибиз менен качышыбыз керек. Шаар бийлиги, жарандык активисттер, укук коргоочулар, саясий партиялар бардыгы биргеликте иш алып барса, бул маселени тезирээк чечүүгө болот.
